Bedenker van de Vocatex is de Belgische ingenieur Johan Haagdorens, zelf al dertig jaar slechtziend door degeneratie van het netvlies. „Mijn droom was een beeldschermloep te ontwikkelen die voorleest als mijn ogen te vermoeid zijn. Als ik met een klassieke loep lees, moet ik al na tien minuten stoppen wegens hoofdpijn. Een factuur of brief lukt nog wel, maar een tijdschrift of krant voor je plezier lezen, is uitgesloten.”Haagdorens, in het dagelijks leven bedrijfsleider van hulpmiddelenfabrikant Koba Vision, deed er twee jaar over om zijn droom te verwezenlijken. Het resultaat is de eerste voorleesloep ter wereld. Het apparaat bestaat uit een groot plasmascherm, een high definition­camera met een kijkhoek tot A4-breedte en een verschuifbaar leesplateau. De loep vergroot het leesmateriaal dat op het plateau wordt gelegd en na een druk op de centrale knop wordt de tekstkolom voorgelezen die de gebruiker heeft geselecteerd. Een felrode rechthoek omkadert het woord dat wordt gelezen, om zo de leespositie aan te geven.

Volgens Koba Vision betekent de Vocatex een leesrevolutie. „Het is ook een heel nieuwe manier van lezen”, licht Haagdorens toe. „Het is een soort bloklezen. Met de voorleesloep hoeft een slechtziende slechts een blok tekst te onderscheiden om het voorlezen te starten. Zoals een ziende door een krant bladert, vluchtig de tekst scant en iets begint te lezen wat zijn interesse wekt, kan een slechtziende nu ook door de tekst navigeren en beslissen wat het apparaat moet voorlezen. Of je de informatie nu via je ogen of oren verkrijgt, maakt uiteindelijk niet zo veel uit.”

„Het benadert de natuurlijke manier van lezen”, vindt Ben Saarberg, hulpmiddelenleverancier en de Nederlandse importeur van de Vocatex. „In vergelijking met de hulpmiddelen die al langer bestaan, zoals de gewone beeldschermloep en de spraakscanner, is er nu veel meer interactie mogelijk.” Een groot deel van de ruim 500.000 slechtzienden in Nederland zou volgens Saarberg baat hebben bij een Vocatex. „Niet alleen vanwege de voorleesfunctie, maar ook omdat mensen met de juiste schermgrootte hun resterende gezichtsvermogen optimaal kunnen benutten. Of ze nu een smal of een breed gezichtsveld hebben.”

De interesse voor de Belgische uitvinding is groot, merkt Saarberg. „Uit het hele land komen mensen bij mij langs. Met wat meegenomen lees­materiaal gaan ze hier het apparaat uitproberen. Voor velen is het een openbaring.”

„Heel vernieuwend”, is ook de eerste indruk van Paulien Vreman, woordvoerster van blindeninstituut Bartiméus. „Of de voorleesloep dé oplossing is? Dat durf ik niet te zeggen. Bij Bartiméus bekijken we per individu wat de behoefte is en welk hulpmiddel daar het beste bij past.”

Volgens Saarberg sukkelen veel slechtzienden al jarenlang met matige hulpmiddelen. De impact daarvan is groot. „Als je niet meer kunt lezen, moet stoppen met werken of je hobby niet meer kunt uitoefenen, raak je al snel geïsoleerd. Zelfs voor het regionale krantje of de post ben je dan afhankelijk van een partner of vrijwilliger die het voorleest.” Voor de slechtzienden die de Vocatex komen uitproberen, gaat volgens Saarberg een wereld open. „Opeens blijkt er toch een adequate oplossing voor hun beperking te zijn, terwijl het hulpmiddel waarvan ze via hun zorgverzekeraar werden voorzien al tijden in de kast staat omdat het niet voldeed.”

Wie een Vocatex wil aanschaffen, moet wel diep in de buidel tasten. Afhankelijk van het type en de gewenste schermgrootte hangt er aan de voorleesloep een prijskaartje van 4000 tot 5000 euro.

„Je gelooft je eigen ogen en oren toch niet!” George Flapper (61) uit Groningen kan er nog steeds niet over uit. De slechtziende informaticus was de eerste Nederlander met een voorleesloep op zijn bureau. „Je legt een krant of boek eronder, drukt op de centrale knop en een prettige Vlaamse vrouwenstem begint voor te lezen.”

Door teksten te laten voorlezen, is het volgens Flapper mogelijk om met een kleinere vergroting en met veel meer overzicht lezen. „Bij klassieke beeldschermloepen ontbrak het juist aan het broodnodige overzicht. Door de sterke vergroting van de tekst weet je niet goed in welk deel van de tekst je aan het lezen bent en moet je het leesplateau vaak heen en weer schuiven. Nu hoef je slechts een tekstkolom te herkennen om het voorlezen te starten.” Flapper zit soms bijna de hele dag achter zijn Vocatex. „Voorheen was dat ondenkbaar, omdat ik nog maar over 20 procent van mijn zicht beschik. Nu kan ik zelfs weer foto’s bekijken.”