Filosoof Buber zegt dat de mens alleen ”ik” kan zeggen dankzij het ”jij” Het loonbedrijf van Boersma draait slecht. „Het klikt niet zo binnen het team”, aldus Boersma. Collega’s werken langs elkaar heen en spontaan bijspringen voor een ander is er niet bij. De bom barst wanneer een dure nieuwe machine vastloopt. Iedereen wist dat er een kleine reparatie nodig was, maar niemand wilde deze uitvoeren.

Bewust en onbewust speelt het overal een rol: samenwerken. Volgens Van Dale gaat het om „gezamenlijk werken, in overleg handelen.” Daarmee belanden we met dit onderwerp direct op de werkvloer. Daar weet zelfs de zzp’er er niet aan te ontsnappen. Samenwerken is misschien zelfs wel de essentie van de economie. In onze economie gaat het erom dat mensen schaarse middelen verdelen om behoeften te bevredigen. Zonder samenwerking is dat bijna onmogelijk. Samenwerken is zodoende niet vrijblijvend maar doelgericht.

Echter, samenwerken kan een bron van twist en conflict zijn. De juridische praktijk laat hier een opvallend verschil zien tussen kleine en grotere organisaties. In kleine organisaties vraagt samenwerking veel van medewerkers. Spil in het bedrijf is vaak de directeur, die tegelijk ook oprichter of eigenaar is. Hij zet zich met hart en ziel in voor zijn zaak en vraagt die inzet ook van zijn mensen. Soms bij nacht en ontij. In die gevallen is er weinig nodig om de samenwerking te laten stranden in een arbeidsconflict. Deze kleinere organisatie kent minder correctiemechanismen. De directeur is echt de baas en dat is een positie die veel wijsheid vraagt.

Samenwerken in grotere organisaties gaat natuurlijk ook niet altijd van een leien dakje. De menselijke factor blijft hetzelfde. Toch zal een conflict eerder worden gezien. Een goede personeelsfunctionaris ziet al snel waar er zwakke plekken ontstaan. Verslagen van functioneringsgesprekken kunnen signalen bevatten dat er iets hapert. Als brandhaarden tijdig worden aangepakt, is samenwerking nog te redden.

Samenwerking blijkt dus even moeilijk als noodzakelijk en onontkoombaar te zijn. En dat is beslist niet altijd makkelijk. Er is echter wel een basistip voor samenwerking in de grote én de kleine organisatie: luisteren. Niet afgaan op vooroordelen of geruchten, maar het gesprek aangaan en de oren spitsen. Volgens de filosoof Buber is samenleven ook alleen maar mogelijk dankzij de dialoog. In zijn boek ”Ik en jij” stelt hij zelfs dat een mens alleen maar ”ik” kan zeggen dankzij het ”jij”.

De ondernemingsraad is een goede leerschool als het op samenwerking aankomt. Succes staat of valt zelfs met goede samenwerking. Het is niet voor niets dat er bij de start van een nieuwe or flink wordt geïnvesteerd in samenwerking. De Wet op de ondernemingsraden regelt precies wat ieders bevoegdheden zijn. Adviesrecht, instemmingsrecht en informatieverstrekking zijn allemaal bij wet geregeld. Meerwaarde ontstaat echter door goede samenwerking. Daar kan geen protocol tegenop.

Christenen zijn net mensen. Juist in het samenwerken liggen misschien wel de uitdagingen. Iets opgeven lijkt bij samenwerking te horen. Dat vraagt kennis van de essentie, de kern van de eigen identiteit. Wat geven we op, wat houden we vast en waar dient dat toe? Dan begint de samenwerking bij de basis: luisteren.

De auteur is werkzaam bij de RMU als manager communicatie & pr. Reageren aan scribent? socialezaken@refdag.nl