Maar wat als justitie zelf fouten maakt? Vooropgesteld, ook rechtspraak is mensenwerk. Er zal altijd rekening gehouden moeten worden met de mogelijkheid dat de rechterlijke macht een verkeerde taxatie maakt.Juist daarom is zorgvuldigheid in procedures van groot belang. Immers een fout in verhoor, aanklacht of veroordeling kan mensen grote schade toebrengen. Maar dat is niet het enige. Fouten die openbaar worden, kunnen het rechtsgevoel van mensen aantasten en daarmee het aanzien van de rechtsstaat beschadigen.

Missers van het openbaar ministerie hebben soms tot gevolg dat rechtszaken worden afgeblazen. Dat kan zelfs wanneer iedereen op zijn klompen aanvoelt dat justitie echt beet heeft. Zo werd een goed jaar geleden een strafzaak tegen twee vermeende overvallers van de Amsterdamse discotheek Jimmy Woo geseponeerd, omdat het OM een dossier was kwijtgeraakt.

Ronduit pijnlijk waren de blunders die gemaakt werden bij de veroordelingen rond de Schiedammer parkmoord en de Puttense moordzaak. In beide gevallen kregen mannen die part noch deel aan het misdrijf hadden zware straffen.

Hoe groot het leed ook voor de onterecht veroordeelde ook was, de fouten hadden te maken met verkeerde interpretaties van het bewijsmateriaal, met blikveldvernauwing en onzorgvuldigheid. De fouten waren ernstig, maar ze kwamen niet voort uit boze opzet aan de kant van de gerechtsdienaren.

Echt kwalijk wordt het wanneer medewerkers van justitie sjoemelen met de feiten. Tijdens een uitzending van het programma Zembla werd als voorbeeld gegeven een strafzaak tegen Bulgaarse vrouwenhandelaren. De rechter zag zich gedwongen om het OM niet-ontvankelijk in deze zaak te verklaren, omdat de officier stukken uit het dossier had achtergehouden. De betrokken officier ontkende dit in eerste instantie, maar moest later voor de rechter toegeven dat dit toch het geval was. De vijf verdachten kwamen vrij. Een tweede voorbeeld was een strafzaak rond de vuurwerkramp in Enschede. Een verdachte werd veroordeeld tot vijftien jaar cel, maar kwam na anderhalf jaar vrij toen bleek dat ontlastend bewijsmateriaal was achtergehouden.

Bij rechtspraak gaat het om een evenwichtig oordeel over alle feiten. Officieren van justitie zijn verplicht alles wat zij weten in te brengen, ook materiaal dat in het voordeel van een verdachte pleit. Doen ze dat niet, dan ondergraven zij als gerechtdienaren zelf het geloof in de rechtsstaat.

Om het aantal fouten te beperken heeft justitie enkele jaren terug een programma voor kwaliteitsverbetering ingevoerd. Evenzo is het niet meer vanzelfsprekend dat een (kleine) vormfout automatisch leidt tot seponeren van de zaak. Maar officieren die welbewust materiaal achterhouden om op die manier een verdachte veroordeeld te krijgen, moeten zelf het veld ruimen. Zij knagen aan rechtsstaat en rechtsgevoel.