Onlangs zag ik een foto van een straatbeeld in de jaren vijftig. Het viel mij op dat er geen dikke mensen op stonden. Veel van die mensen zouden wij graatmager vinden.Een aantal ontwikkelingen is mede verantwoordelijk voor de gewichtstoename in de bevolking. Belangrijk zijn de toenemende welvaart, bij een relatief steeds lager wordende prijs van voedsel. Daarnaast bewegen mensen minder. Veel mensen hebben zittend werk of lichter werk. Voor het vervoer pakken we meestal de auto. Voor veel kinderen is het de gewoonste zaak van de wereld om overal gebracht en gehaald te worden. Het komt erop neer dat we meer eten en minder bewegen.

Nu erken ik direct dat er echt mensen zijn die sober leven en toch een neiging hebben naar overgewicht. Er zijn aanwijzingen dat de basis voor overgewicht voor een deel in de baby- en kinderleeftijd gelegd wordt door bijvoorbeeld honger, ondervoeding, of juist door bepaalde soorten babyvoeding. En er is een natuurlijke variatie in lichaamsbouw.

Overgewicht of obesitas is een volksziekte en heeft risico’s voor de gezondheid. Een van de belangrijkste risico’s is diabetes mellitus type 2, in de volksmond ouderdomssuikerziekte. Het is opmerkelijk dat dit type suikerziekte tegenwoordig ook veel bij jonge mensen voorkomt.

De ziekte verloopt vaak sluipend en het gebeurt niet zelden dat de ziekte ontdekt wordt als er al complicaties zijn opgetreden. Beruchte complicaties zijn nierproblemen, hartinfarcten, herseninfarcten, oogproblemen en gevoelsstoornissen. Overgewicht kan verder leiden tot hoge bloeddruk en gewrichtsslijtage. Redenen genoeg om de strijd aan te binden met overgewicht.

De tendens is echter: meer eten en minder bewegen. De sleutel om af te vallen is het omgekeerde: minder eten en meer bewegen.

Minder eten is een buitengewoon moeilijke opgave. De vetcellen in ons lichaam geven heftige impulsen om aan het eten te blijven.

De afgelopen jaren zijn er heel wat dieetrages geweest, zoals Atkins, Montignac, Weight Watchers en Sonja Bakker. Afslankdiëten hebben meestal wel een zeker succes. Het is de vraag of dit komt door de samenstelling van de diëten. Wel heeft een dieet vaak tijdelijk een positief effect op het gewicht.

Een goed alternatief is een VADH-dieet (Van Alles De Helft). Helaas, zodra de aandacht voor voeding verslapt, keren oude gewoonten nogal eens terug, evenals het bijbehorende gewicht. Die vetcellen blijven immers schreeuwen.

Dan de afslankpillen. Ondanks fraai klinkende beloften is er nog geen enkel goed afslankmiddel beschikbaar. Nu wordt er maar één persoon beter van: de fabrikant. Degene die een goed afslankmiddel ontdekt, boort een goudmijn aan.

Ik denk dat het geheim voor veel mensen niet alleen zit in een VADH-dieet, maar vooral in de combinatie met meer bewegen. Dagelijks 45 minuten intensief bewegen (tot de ‘zweetgrens’) dringt niet direct het overgewicht terug maar compenseert vrijwel volledig voor de negatieve gevolgen ervan. In tegenstelling tot wat veel mensen denken bereik je dat niet in allerlei lopende taken en beroepen.

Onder ons zijn sportscholen terecht niet populair. Veel mensen kunnen echter voldoende lichaamsbeweging bereiken door de fiets te pakken naar het werk of voor de boodschappen. Bijna alle werkgevers bieden een fietsenplan aan.

Mijn reactie: „wat je in december te veel gegeten hebt moet je in januari minder eten.” Verder doe ik de uitnodiging van de sportschool in de prullenbak en blijf ik lekker elke dag twee keer 10 kilometer fietsen. Echt een aanrader.

De auteur is als patholoog en universitair docent verbonden aan het Universitair Medisch Centrum Groningen.Reageren aan scribent? gedachtegoed@refdag.nl