CU en SGP: Solidair of solitair
In sommige gemeenten zijn ChristenUnie en SGP solidair en hebben ze bij de komende gemeenteraadsverkiezingen een gezamenlijke lijst. In andere plaatsen treden de fracties solitair op. Wat te denken van de nog 38 gecombineerde lijsten? SGP-partijvoorzitter Kolijn: „We mogen die koesteren.” Zijn ChristenUniecollega Blokhuis: „Machtspolitieke motieven alleen zijn onvoldoende.”
„Het valt me op dat juist in grote gemeenten als Delft, Haarlem en Den Haag er niet langer een gezamenlijke lijst is”, luidt de analyse van partijvoorzitter Blokhuis van de ChristenUnie, die vandaag in Utrecht het tienjarig bestaan van de partij viert. „In de stad staat heel duidelijk een nieuwe generatie ChristenUniestemmers op, die niets heeft met de SGP en dus ook gewoon voor zelfstandigheid gaat. De samenwerking tussen ChristenUnie en SGP verloopt vanouds in de wat meer traditionele plattelandsgemeenten beter dan in de grotere steden.”Kolijn is blij dat de ChristenUnie bij het beëindigen van lokale samenwerking niet langer de schuld daarvoor bij de SGP zoekt. „Voorheen werden al snel de strenge criteria van de SGP voor samenwerking als boosdoener beschouwd en veroorzaakte dat negatieve publiciteit. Nu geeft de ChristenUnie zelf aan dat het in sommige gevallen electoraal gezien niet aantrekkelijk is om nog langer samen met de SGP op te trekken. Dat is legitiem, al is het jammer dat juist in de steden het SGP-geluid verder verzwakt. Daarnaast blijft het inderdaad een feit dat de ChristenUnie een nieuwe groep kiezers aanboort die een stuk afstandelijker staat ten opzichte van de SGP. Ik ben er beducht voor dat we op gemeentelijk niveau verder uit elkaar groeien.”
Dat er nog altijd 38 gemeenten zijn waar de twee christelijke partijen elkaar weten te vinden, achten beide partijvoorzitters op zich een positieve zaak. Wel onderstreept Blokland de landelijke richtlijn dat als de plaatselijke ChristenUnie goede kans maakt op een of meer zetels in de raad, zelfstandigheid de voorkeur verdient boven een gezamenlijke lijst. „ChristenUnie en SGP zijn niet voor niets twee verschillende partijen.”
Volgens Kolijn hanteert ook de SGP de stelregel dat in gemeenten waar de staatkundig gereformeerden op eigen kracht een zetel kunnen halen, een gezamenlijke lijst niet noodzakelijk is. „Maar als de samenwerking al jarenlang goed verloopt, is dat voor ons een goede reden om ermee door te gaan, terwijl het volgens de ChristenUnie niet mag meetellen bij een nieuwe afweging.”
De afgelopen weken kwam naar buiten dat zowel in Ede als in Elburg de ChristenUnie geen lijstverbinding meer wil met de SGP. Blokhuis blijft van mening dat een horizontale lijstverbinding met de SGP aan te bevelen is. „Het kan zijn dat de plaatselijke verhoudingen wat moeizaam liggen, maar ik zie niet in dat er sprake is van een principiële verschuiving.”
Heeft de deelname van de ChristenUnie aan het kabinet als gevolg dat de partij nu het advies aan kiesverenigingen geeft om bij voorkeur met het CDA een horizontale lijstverbinding aan te gaan? Blokhuis: „Dat is niet het geval. Een gezamenlijke lijst met de SGP blijft toegestaan, maar niet met het CDA. Een lijstverbinding met zowel het CDA als de SGP behoort wel tot de mogelijkheden, maar daarbij spreken we geen voorkeur uit.”
„Wij hebben nooit een verbod op een lijstverbinding met het CDA gekend”, reageert zijn SGP-collega. „Bij de ChristenUnie was dat tot een paar jaar geleden juist wel het geval, maar bij ons geldt dat als er plaatselijk goede redenen zijn voor zo’n lijstverbinding het is toegestaan.”
Blokhuis noemt het interessant dat Zuid-Holland de meeste gemeenten telt met een gezamenlijke lijst. „Ook in de Provinciale Staten wordt nauw samengewerkt tussen de ChristenUnie en de SGP. In Overijssel gebeurt dat bijvoorbeeld niet en daar zijn ook geen gemeenten met een gezamenlijke lijst. Het zou aardig zijn om te analyseren wat nu precies het karakter is van de ChristenUnie- en de SGP-achterban in Zuid-Holland en of dat een mogelijke verklaring biedt voor de nauwe samenwerking.” Kolijn: „Het zal te maken hebben met een bepaalde cultuur van zowel de ChristenUnie als de SGP. Vooral de ChristenUnieafdelingen verschillen lokaal soms behoorlijk van elkaar.”
De partijvoorzitter van de ChristenUnie stemt in met plaatselijke samenwerking tussen zijn partij en de SGP als die niet is gebaseerd op machtspolitiek. „Het is niet genoeg als je het alleen doet om zo een wethouder te kunnen leveren. Uiteindelijk moet het erom gaan dat je vanuit geestelijke verbondenheid het christelijke geluid krachtiger naar voren kunt brengen.” Kolijn: „Als de samenwerking prima verloopt, mogen we dat koesteren. Er valt al genoeg uit elkaar. Het is een groot goed als we door samen te werken een wethouder kunnen leveren en zo enige invloed ten goede mogen hebben.”
De CU doet in Rhenen voor het eerst zelfstandig mee aan de gemeenteraadsverkiezingen. Lijsttrekker N. Drost: „Bij de SGP zie ik soms een te veel naar binnen gerichte houding. Het eigen standpunt wordt als uitgangspunt genomen. De SGP en het CDA in Rhenen opereren nog rechtser dan de VVD. Daarom is ook niet gesproken over een gezamenlijke lijst met de SGP. Over een lijstverbinding met zowel CDA als SGP is wel gesproken met die fracties, maar dat is uiteindelijk vanwege gebrek aan tijd niet gelukt.”
In Nieuwegein gaan CU en SGP met een nieuwe gezamenlijke lijst de verkiezingen in. Vier jaar geleden nog werd die samenwerking verbroken. SGP-fractievoorzitter J. Hoegée: „De jongeren binnen de CU-achterban dachten toentertijd zonder de SGP best twee zetels te kunnen halen. Het bleef bij één zetel voor de CU en eentje voor de SGP. Nu willen we opnieuw gezamenlijk optrekken om als CU/SGP-fractie een dam op te werpen tegen de linkse meerderheid. We hopen op een derde zetel.”
De CU en de SGP in Goes vormen al jarenlang een gezamenlijke fractie. „Dat bevalt uitstekend”, zegt CU/SGP-fractievoorzitter H. Bouma. Samen bezetten de fracties vier zetels in de gemeenteraad. Een eventuele vrouw op de lokale kieslijst voor de CU heeft volgens Bouma nooit tot problemen geleid. „Ooit hadden we een dame als steunfractielid, maar zij is afgehaakt. Verder zijn er geen vrouwen binnen onze plaatselijke achterban die de ambitie hebben op de lijst te komen. Het voordeel van een gezamenlijke fractie is dat we een wethouder kunnen leveren. Daarnaast verdelen we het werk over vier raadsleden.”
De CU in Haarlem verbreekt de samenwerking met de SGP en doet zelfstandig mee aan de verkiezingen. Een van de argumenten daarvoor is volgens lijsttrekker F. Visser dat de naam van de SGP door de kiezer al snel geassocieerd wordt met het vrouwenstandpunt van die partij, dat door de CU niet wordt gedeeld. De breuk binnen de CU/SGP-fractie betekent dat de SGP niet zal meedoen aan de verkiezingen. Wat verwacht Visser van de verkiezingen? „We moeten realistisch zijn. We hebben altijd een restzetel gehad. Het zou mooi zijn als we nu in ieder geval een volledige zetel halen.”
In Katwijk gaat de samenwerking tussen de SGP (vijf zetels) en de CU (zes zetels) niet verder dan een lijstverbinding. „Voor een gezamenlijke lijst zijn er te veel verschillen tussen de partijen”, zegt SGP-fractievoorzitter J. van der Plas. Hij noemt de discussie over de mogelijke komst van een zeeejachthaven naar Katwijk als voorbeeld. „Wij zijn als enige fractie tegen. Wij zijn bang dat aantrekkend toerisme ook de zondagsrust zal aantasten.” Het vrouwenstandpunt van de SGP speelt volgens Van der Plas beslist geen rol in het gescheiden optrekken van SGP en CU. „Als lokale SGP-fractie denken we over de vrouwenkwestie toch anders dan het landelijk bestuur.”
In de gemeente Epe gaat de tweekoppige CU/SGP-fractie voor het eerst een lijstverbinding aan met het CDA (vier zetels). „Het voordeel van deze constructie is”, aldus CU/SGP-fractievoorzitter D. van Norel, „dat een eventuele restzetel op deze manier toch nog naar een confessionele partij zal gaan.”
De CU in Gouda gaat een lijstverbinding aan met het CDA, maar niet met de SGP. Heel lang zaten de Goudse SGP en de CU in één fractie. Die samenwerking stopte in 2006 door de wens van de CU een vrouw op de gezamenlijke kieslijst te zetten, zegt CU-fractievoorzitter G. Schotanus. „Wij hadden graag bij de komende gemeenteraadsverkiezingen een lijstverbinding met zowel CDA als SGP willen hebben, maar dat is helaas niet gelukt. Het CDA voelde daar niet voor. Onze deal met het CDA wilden we niet op het spel zetten.”
In Huizen hebben de toenmalige RPF/GPV en later de CU al sinds 1978 een lijstverbinding met de SGP. Nieuw bij de komende verkiezingen is dat het CDA erbij komt. „Vier jaar geleden hebben we dat ook al geprobeerd”, zegt CU-fractievoorzitter B. van Ruiswijk, „maar toen mislukte die poging.” Van de 27 zetels in Huizen vormen CDA (5 zetels), SGP (1 zetel) en CU (2 zetels) een confessionele minderheid. „Een zo sterk mogelijk blok van CU, SGP en CDA versterkt het christelijke geluid”, aldus Van Ruiswijk. „Het maakt mij daarom ook niet uit welke fractie een eventuele restzetel krijgt.”
