De commissie Toekomstbestendigheid Aanvullend Pensioenregelingen, onder leiding van professor Kees Goudswaard, concludeerde dit woensdagmorgen in een rapport dat werd overhandigd aan minister Donner van Sociale Zaken. Die had Goudswaard gevraagd te onderzoeken in hoeverre de vergrijzing en de financiële crisis het huidige pensioenstelsel ondermijnen.Door de vergrijzing en de toenemende levensverwachting moeten pensioenfondsen relatief steeds meer geld uitkeren aan gepensioneerden. Hierdoor hebben ze minder speelruimte om eventuele schokken op de financiële markten op te vangen. In de afgelopen jaren hadden dalende aandelenvermogens en een lagere rentestand hierdoor fors negatieve effecten op de buffers van pensioenfondsen.

Simpelweg de pensioenpremies verhogen om hieraan tegemoet te komen, noemt Goudswaard geen optie. De premies zijn de afgelopen jaren al aanzienlijk gestegen. Op dit moment gaat van de gemiddelde loonsom circa 13 procent naar de premiepot van pensioenfondsen. Om de verwachte kostenstijging op te kunnen vangen zou dit percentage moeten stijgen tot 17. Samen met de AOW-afdracht betekent dit dat van de totale loonsom circa 35 procent moet worden afgedragen voor de oude dag. Goudswaard: „Dat zou te grote negatieve gevolgen hebben voor de arbeidsmarkt en de concurrentiepositie.”

Volgens Goudswaard zullen de pensioenfondsen (waarin werkgevers en vakbonden zijn vertegenwoordig) daarom een keuze moeten maken tussen beperking van de pensioenambitie (lagere pensioenen of een hogere uittreedleeftijd) of het anders omgaan met risico’s (door bijvoorbeeld bepaalde onzekerheden te accepteren). Het huidige uitgangspunt van het pensioenstelsel is dat werknemers na hun pensionering uitkomen op (inclusief de AOW) een uitkering van circa 70 procent van het laatstverdiende loon (80 procent van het middelloon).

Een van de alternatieven die Goudswaard vanmorgen aandroeg, is de koppeling van pensioentoezeggingen aan de stijgende levensverwachting. In dat geval zal er door werknemers ook langer moeten worden doorgewerkt om de huidige pensioenhoogte te behouden.

Verder kan volgens Goudswaard de indexatie van pensioenen, ofwel de mate waarin de uitkeringen voor de oude dag meegroeien met de lonen, worden beperkt. Nu al worden pensioenuitkeringen steeds vaker alleen nog gecorrigeerd voor inflatie. De gemiddelde prijsstijging ligt doorgaans lager dan de gemiddelde loonstijging.

Volgens Goudzwaard is het risico dat pensioenfondsen lopen door gelden te beleggen niet te vermijden. „Zelfs op het dieptepunt van de economische crisis eind 2008 hadden de pensioenfondsen nog altijd meer vermogen dan wanneer ze niet in aandelen zouden hebben belegd.”

In een reactie liet Donner weten nog dit jaar te willen besluiten hoe de pensioenen meer veiliggesteld kunnen worden voor de toekomst.

Eerder heeft hij al twee andere commissies om advies gevraagd over de toekomst van het pensioenstelsel.