Ze hebben hun figuurlijke vingers blauw geschreven bij sollicitatiebrief.eu, een bedrijf gespecialiseerd in sollicitatiebrieven. In het kader van het onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) naar arbeidsdiscriminatie deden ze ruim 1300 keer een brief op de post. Twee gelijkwaardige brieven voor dezelfde vacature. De één ondertekend door Mark, de andere door Mohammed.Uit de donderdag gepresenteerde resultaten blijkt dat Mark in 44 procent van de gevallen een uitnodiging voor een gesprek krijgt, de kans voor Mohammed op het bereiken van de volgende ronde is 37 procent.

Ondanks het significante verschil noemt directeur Arie Bregman van sollicitatiebrief.eu deze percentages „niet schokkend.”

Een analyse leert hem dat twee factoren een rol spelen bij de mate van discriminatie: het opleidingsniveau en de soort vacature. „Bij lager opgeleide werkzoekenden is het verschil groter, net als bij publieke functies. Daar is de beheersing van de Nederlandse taal essentieel, zodat werkgevers geen enkel risico nemen.”

Bregman constateert dat de brieven van allochtonen vooral bij traditionele bedrijven weinig kans maken. „De nieuwe generatie ondernemers gaat hier echter anders mee om. Zij kijken niet alleen naar de buitenkant, maar vooral naar capaciteiten. Bovendien hebben zij vaak maatschappelijk verantwoord ondernemen hoog in het vaandel staan. Dan hoort het personeelsbestand een afspiegeling te zijn van de samenleving. Mark voortrekken komt dan niet geloofwaardig over.”

Hoewel discriminatie bij de briefselectie binnen de perken blijft, spreekt het SCP van „oplopende ongelijkheid” in het vervolg van het sollicitatietraject. „De trechter wordt steeds smaller, en dan gaat het gevoel een rol spelen. Veiligheidshalve krijgen autochtonen dan toch de voorkeur.”

Bovendien is het onderzoek uitgevoerd in de periode mei tot en met december van 2008, een periode van hoogconjunctuur. Het SCP schat in dat de crisis discriminatie aanwakkert, vooral aan de onderkant van de arbeidsmarkt.

Koudwatervrees van werkgevers is onterecht, meent de eigenaar van sollicitatiebrief.eu. „Zeker voor kleine, regionale bedrijven kan het in dienst nemen van een allochtoon winst opleveren. Familie en bekenden van hem zullen sneller bij deze ondernemers aankloppen.”

De perfecte sollicitatiebrief bestaat niet, stelt Bregman. „Wees niet bang om een foutje te maken. Ook staatssecretaris Albayrak en burgemeester Aboutaleb drukken zich wel eens ongelukkig uit. Straal enthousiasme uit, beschrijf waarom je graag voor dat bedrijf wilt werken, benadruk je kwaliteiten. Uiteindelijk gaat het een werkgever nog steeds om de prestaties.”

Ondertekenen met een fictieve Nederlandse naam om zo de kans op een uitnodiging te vergroten, wijst Bregman af. „Verdoezel als allochtoon je afkomst niet. Ondernemers houden niet van verrassingen. Een gesprek start je dan met een achterstand, die je niet makkelijk meer goedmaakt.”

Allochtonen zijn geneigd om een „underdogpositie” in te nemen. „De strekking van de brief is soms te afwachtend. De tijd van „Zou u mij alstublieft willen uitnodigen voor een gesprek” is voorbij. Overdreven gezegd is tegenwoordig de teneur: „Je bent gek als je geen afspraak met mij maakt.””