Liefde en loyaliteit lopen als een rode draad door deze familiegeschiedenis. Een geschiedenis die drie generaties bestrijkt, maar ook de ontwikkeling weergeeft van Nederlands-Indië tot een onafhankelijk Indonesië.Centraal staat opa Portier. Een oude, broze man die alleen nog op de dood lijkt te liggen wachten. Maar als Portier aan het woord komt, blijkt dat er nog genoeg met hem te beleven valt. Voor wie wil luisteren.

Portier staat voor het oude Nederlands-Indië met zijn Indische geuren en kleuren, de kampong en de ”boeboer ajam”, maar ook voor de Japanse bezetting en het KNIL-soldaat-zijn. En voor de pijnlijke scheiding van zijn vaderland. Op aandrang van zijn vrouw vertrekken ze samen in de jaren vijftig naar Nederland. Overigens zullen hun kinderen later weer in Indonesië gaan wonen.

Bloem heeft een heldere stijl van schrijven, zonder opsmuk en toch diepgravend. Vooral de gedeelten van opa Portier kenmerken zich hierdoor: Al is zijn blik naar de straat gericht, hij kijkt naar binnen. En met de jaren steeds meer naar binnen. Daar is veel om over na te denken.

Senne, kleindochter van opa Portier, staat voor een nieuwe generatie Indische mensen: met gemengd bloed en (soms) opgegroeid in een onafhankelijk Indonesië. Voor Senne en haar generatiegenoten geldt dat niet het land waar zij geboren zijn, maar de wereld hun thuis is.

Na de plotselinge dood van haar vader Raymond, de lievelingszoon van opa Portier, ‘vlucht’ Senne naar Nederland. Ze trekt in bij opa en oma Portier op zoek naar de geschiedenis van opa en antwoorden op haar levensvragen. In zijn kleindochter vindt Portier een gretige toehoorster. Niet dat hij veel praat, maar zij reconstrueert zijn leven aan de hand van zijn schilderijen en de verhalen die hij geschreven heeft en die Senne voor hem moet bewaren.

Opa Portier heeft veel geleden onder de Japanners. Daarbij komt dat hij na de bevrijding als KNIL-soldaat tegenover zijn landgenoten kwam te staan die onder leiding van Soekarno streden voor een onafhankelijk Indonesië, een nieuwe natie waar geen plaats was voor Indiërs en Hollanders. De grens tussen ik en de ander werd getrokken en Portier hoorde voorgoed bij de andere kant. Iets waar hij altijd moeite mee bleef houden.

Het wordt Senne duidelijk: Je krijgt niet op al je vragen een antwoord. Het is als het schilderij dat opa Portier schilderde van zijn jeugdliefde. Het hart van het schilderij, het centrum van de vrouw, is leeggelaten. Alsof hij daarmee wilde zeggen: het lukt mij niet haar echt vast te leggen, verder dan de contouren kom ik niet.

Terwijl opa’s leven verdwijnt als sneeuw voor de zon, geeft zijn leven toch antwoord op Sennes vragen. De woorden die Sennes moeder spreekt voordat ze op reis gaat lijken een belangrijke aanwijzing: „Ik ben het beste af met zo min mogelijk bagage.” Niet voor niets heeft de auteur het eerste hoofdstuk ”As tot as” genoemd en het laatste hoofdstuk ”Stof en schaduw zijn wij”. De mens is een nietig schepsel en meenemen kan hij niets. Wat overblijft is het (door)geven van liefde en het vormen van een bron van inspiratie voor anderen.

”Vervlochten grenzen” is knap geconstrueerd. Het verhaal wordt vanuit verschillende perspectieven verteld, waarbij steeds leegtes worden gelaten die later worden opgevuld. Zoals altijd in de literatuur over Nederlands-Indië worden de vragen gesteld: wie ben ik en wat zijn mijn wortels?

De auteur heeft een liefdevol portret geschetst van een nietig mens die liefheeft, twijfelt, fouten maakt en de waarheid zoekt, waarnaar hij slechts grijpen kan.

Vervlochten grenzen, Marion Bloem;uitg. De Arbeiderspers, Amsterdam, 2009; ISBN 978 90 295 7158 6; 288 blz.; € 18,95.