Vier erfgoederen in vier dagen
Wat hebben een Kroatisch stadje, een paleis, een kathedraal en een wijngaard gemeen? Ze zijn alle vier werelderfgoederen en ze liggen allemaal in de provincie Dalmatië. Portret van vier bijzondere monumenten.
Net als Nederland telt Kroatië zeven monumenten die door Unesco zijn aangewezen als werelderfgoed. Vier van de zeven liggen in een straal van 80 kilometer rond de stad Split. In theorie zouden ze dus op één dag te bezoeken zijn. Wie dit culturele schoon echter goed wil bekijken, doet er goed aan voor elk erfgoed een dag uit te trekken.www.kroatie.org/dalmatie.
Trogir
Trogir is een plaats voor mensen die geen zin hebben om ver te lopen –of dat niet kunnen– en die toch in beperkte tijd een schitterend stadje willen bekijken. De historische kern van Trogir ligt namelijk op een klein eiland met een lengte van 500 meter en een breedte van nog geen 300 meter. Prima te behappen dus.
Op dit betrekkelijk kleine stukje grond staan monumenten uit de hellenistische periode, de Romeinse tijd en de middeleeuwen. Het belangrijkste gebouw van Trogir is de Sint-Laurentiuskathedraal, waarschijnlijk gebouwd in de 14e eeuw. Het mooiste van deze kathedraal is het romaanse portaal, waar de voor Kroaten beroemde bouwmeester Radovan schitterende figuren heeft gebeeldhouwd.
Mooi is ook het fort Kamerlengo, op de uiterst westelijke punt van Trogir. Vanaf de oude verdedigingstoren hebben bezoekers een prachtig uitzicht over het stadje aan de ene kant en de baai van de Kaštela aan de andere kant. Wie uitgekeken is, vindt het vast niet erg om op de boulevard een terrasje te pakken. Om nippend aan een glas Dalmatische wijn te kijken welke super-de-luxe jachten er aan de kade van Trogir aanleggen.
Paleis van Diocletianus
Split zet zichzelf graag op de kaart als de enige Romeinse stad die nog leeft. In zekere zin is dat wel waar. Het paleis dat de Romeinse keizer Diocletianus rond 300 na Christus liet bouwen, is nu nog steeds bewoond. Op een oppervlakte van zo’n 30.000 vierkante meter wonen 3000 mensen. Het is een bijzonder gezicht om op een pleintje waar meer 1700 jaar geleden Romeinse soldaten op wacht stonden, nu een troep jongens te zien voetballen.
Het paleis is eigenlijk meer een stadje in het historische centrum van Split dan één groot mooi gebouw. Diocletianus vond het belangrijk dat al zijn soldaten en personeel binnen de muren van zijn paleis woonden, zodat zij bij een eventueel beleg stand konden houden. Het oorspronkelijke paleis had hoge, dikke muren, vier hoektorens, enkele muurtorens en stevige poorten. In het noorden van het paleis woonden de soldaten en het personeel, in het zuiden, met uitzicht op de zee, huisde de keizerlijke familie. Ook stond er een tempel die aan Jupiter was gewijd. Nu is het een kapel vernoemd naar Johannes de Doper.
Diocletianus, bekend als een wrede christenvervolger, stierf in 311. De Romeinen bouwden voor hem een mausoleum in zijn paleis. Na het vertrek van de Romeinen vluchtten de bewoners van Salona, een stad enkele kilometers ten noorden van Split, voor de plunderende Arvaren. De overwegende christelijke bevolking vond een veilige schuilplaats binnen de stevige muren van het paleis. Zij verwijderden de sarcofaag van de gehate christenvervolger Diocletianus uit het mausoleum en maakten van het gebouw een kathedraal, gewijd aan Sint-Domnius, de beschermheilige van de stad. Domnius was een belangrijke bisschop van Salona, die door Diocletianus was gedood.
Split biedt de toerist meer dan het optrekje van Diocletianus. De boulevard die voor het paleis loopt, is enkele jaren geleden helemaal gerenoveerd en is nu een trekpleister voor toeristen. Wie meer van rust houdt, kan de bosrijke heuvel Marjan beklimmen. Vanaf de top is er een magnifiek uitzicht over de stad Split en de Adriatische Zee met daarin eilanden zoals Šolta en Brac.
Sint-Jakobskathedraal
De toeristische route of de snelle route? Wat is de beste manier om van Split in Šibenik te komen? Snelwegen kent Kroatië niet, maar de route over de provinciale weg A1 rijdt in ieder geval sneller dan de kronkelende weg langs de kust van de Adriatische Zee. Toch stelt de keus voor de langzame, toeristische route niet teleur. Het levert mooie aanblikken van pittoreske boerendorpjes en af en toe een schitterend doorkijkje naar de zee op.
Šibenik zelf mag er ook wezen. Mooiste monument is de Sint-Jacobuskathedraal. De belangrijkste reden dat dit gebouw op de Werelderfgoedlijst staat, is de combinatie van de gotische en renaissancebouwstijl. Binnen is dat het beste te zien. Daar overweldigt de enorme hoogte van het gebouw. De kleine doopkapel aan de buitenkant imponeert door de vele versieringen.
Een wandeling door de smalle straatjes en steegjes leert dat de Jacobuskathedraal niet het enige rooms-katholieke gebouw is in Šibenik. Er zijn ook nog de Sint-Barbarakerk, de Sint-Johanneskerk en een nonnenklooster. Het rooms-katholieke geloof leeft nog sterk onder de Kroatische bevolking.
Starigradsko polje
Een oud paleis en een mooie kathedraal, het is voor te stellen dat die op de Werelderfgoedlijst van Unesco komen. Maar wat heeft een wijngaard er te zoeken? Daarvoor moeten bezoekers in Split de veerboot nemen naar het eiland Hvar, dat ongeveer 40 kilometer uit de kust in de Adriatische Zee ligt.
Net buiten het stadje Stari Grad beginnen de wijngaarden van de Starigradsko polje. Dit is een grote vruchtbare vlakte waar al sinds de kolonisatie door de oude Grieken in de vierde eeuw voor Christus druiven en olijven worden gekweekt. De Grieken maakten met stenen muurtjes akkers van 180 bij 900 meter. De wijngaarden hebben nog steeds die afmetingen. De droge rode wijn Plavac of de witte Bogdanusa staan bekend om hun goede smaak.
Het is geen straf om een dag lang op Hvar te vertoeven. Niet alleen Stari Grad is de moeite waard, ook het stad Hvar zelf is een schoonheid.
Bij de restaurantjes langs de kade leggen de vissersbootjes aan. Hun vangst gaat regelrecht naar de keuken en verschijnt niet lang daarna op het bord. Zelf zeevissen kan ook. Op zeeduivels bijvoorbeeld, die langs de kust van Kroatië veel voorkomen. Haaien ook trouwens.