Historici kennen tal van methodes om de geschiedenis van een gebied in kaart te brengen. Een duik in de archieven, bronnenonderzoek, mondelinge overlevering. De vijf auteurs van de ”Historische atlas van Walcheren” pakken het anders aan. Zij registreren de belangrijkste geografische veranderingen op Walcheren, om zo de ontwikkeling van het eiland te reconstrueren.Het resultaat is een fraai geïllustreerd boek, vol historische kaarten, tekeningen en (lucht)foto’s. Daarbij schetsen ze met tal van interessante feiten de ontwikkeling van het Zeeuwse eiland, van de Romeinse tijd tot nu.

Is Walcheren in die Romeinse tijd nog een goeddeels onontgonnen gebied, in de vroege middeleeuwen trekken de bewoners van achter het duingebied steeds verder landinwaarts. Her en der ontstaan nederzettingen. Tussen het huidige Domburg en Oostkapelle verrijst de handels­nederzetting Walcheren, in die tijd vermoedelijk de centrale plaats van het eiland.

Niet alleen overstromingen, ook Noormannen vormen een groot gevaar voor de eilanders. Door de aanleg van ringwalburgen poogt de bevolking zich te beschermen tegen het Vikinggeweld. Daaraan herinneren nu nog de cirkels in het stratenplan van Middelburg en Oost-Souburg.

Vanaf het jaar 1000 is goed te zien dat de eilandbewoners een voortdurende strijd leveren met het water. Ze leggen dijken en dammen aan om de vele stormvloeden het hoofd te bieden.

Opvallend is het grote aantal nieuwe kerken dat vanaf die tijd wordt gesticht, vermoedelijk onder invloed van de Middelburgse parochie. Veel nederzettingen ontwikkelen zich na de komst van een kerk pas echt tot een dorp.

Tekenend hiervoor is dat nogal wat Walcherse dorpen een naam dragen die eindigt op ”kerke” of ”kapelle”: Biggekerke, Boudewijnskerke, Oost- en Westkapelle, Serooskerke.

Walcheren groeit uit tot een welvarend eiland. Middelburg, Veere en Vlissingen zijn belangrijke haven- en handelssteden. Ook de vele landbouwdorpen en vissersplaatsen floreren.

Die welvaart heeft, samen met de strategische ligging van het eiland, ook een keerzijde. De vele vestingwerken getuigen van oorlogsdreiging en -geweld. Bombardementen op Vlissingen en Middelburg, maar ook op de zeedijk bij Westkapelle, trekken tot op de huidige dag letterlijk hun sporen.

Treffend zijn de foto’s van Westkapelle voor en na het verwoestende bombardement van 3 oktober 1944. Te zien zijn het gapende gat in de zeedijk, talloze kraters en het zeewater dat nietsontziend naar binnen stroomt.

Het zijn foto’s als deze die, samen met de tientallen overzichtskaarten en tekeningen, niet alleen de eilandbewoners maar ook de geïnteresseerde lezer zullen boeien.

De door de jaren heen steeds veranderende landschappelijke structuren zijn mooi in beeld gebracht en geven, samen met de historische feiten, een –zeker niet compleet, maar wel fraai– overzicht van de geschiedenis van dit Zeeuwse eiland.

N.a.v. ”Historische atlas van Walcheren. Continuïteit en verandering op een Zeeuws eiland”, door Peter Blom, Peter Henderikx, Aad de Klerk, Peter Sijnke en Ad Tramper; uitg. Vantilt, Nijmegen, 2009; ISBN 978 94 6004 0337; 80 blz.; € 29,95.