Gesneden steen van Engelse snit
Porseleinfabrikant Wedgwood bestaat 250 jaar. Om die verjaardag te vieren ontwierp het bedrijf een nieuwe collectie: Intaglio. Het witte servies met de verfijnde decoraties is een eerbetoon aan de oprichter Josiah Wedgwood.
In 2008 ging de beroemde porseleinfabriek bijna kopje-onder, maar een Amerikaans opkoopfonds redde haar van de ondergang. De serviesmaker bevindt zich nu weer in rustiger vaarwater en heeft dit jaar iets te vieren.Oprichter Josiah Wedgwood wordt wel de vader van de pottenbakkers genoemd. Hij heeft een aantal belangrijke uitvindingen gedaan, waarmee hij nieuwe mogelijkheden schiep voor het ontwerpen en produceren van keramiek.
Kernvaardigheid van Josiah Wedgwood was de kunst om in natte klei een tastbaar reliëf te maken. Dat is ook de essentie van de nieuwe collectie met de naam Intaglio, wat staat voor verdiept gesneden steen. Het snijwerk toont een Griekse sleutelmotief en laurier.
Groene glazuur
De historie van Wedgwood gaat terug tot de achttiende eeuw, toen Josiah Wedgwood (1730-1795), jongste telg uit een gezin van veertien kinderen, een procedé ontwikkelde voor het aanbrengen van groene glazuur op porselein. In 1759 zette hij in Stoke-on-Trent bij Barlaston een fabriekje op. Het groeide uit tot de belangrijkste productieplaats van Wedgwoodporselein.
Als echte ondernemer legde Wedgwood zich toe op de export. De eerste buitenlandse orders kwamen in 1763 uit de Lage Landen. Sindsdien heeft het Engelse servies zijn weg naar talrijke Nederlandse huishoudens gevonden. Twee jaar later maakte Wedgwood voor de Engelse koningin Charlotte een koffie- en een theeservies, gedecoreerd met bloemen op een gouden achtergrond. Als hofleverancier rees zijn ster snel. Catharina II –”de Grote”–, echtgenote van de Russische tsaar Peter III, bestelde bij Wedgwood een eetservies voor vijftig personen, waarmee de jonge Josiah voorgoed zijn reputatie vestigde.
In 1765 produceerde Josiah Wedgwood fijn crèmekleurig aardewerk dat het eerste betaalbare alternatief werd voor Chinees porselein.
Logo
Behalve met aardewerk begon Wedgwood te experimenteren met basalt, door hem ”zwart porselein” genoemd. Het bleek ideaal materiaal te zijn voor de productie van kopieën van vazen uit de Griekse en de Romeinse tijd. Een bekend voorbeeld is de Portlandvaas. Josiah Wedgwood produceerde het eerste exemplaar in 1789. De vaas, geïnspireerd op de glazen Barberinivaas uit de eerste eeuw, prijkt in het logo van het merk.
Een andere techniek waarmee Josiah Wedgwood internationale faam verwierf, is een wit reliëf op een blauwe achtergrond, de zogenoemde Jasperware. Misschien wel het bekendste motief is ”Dancing Hours”, nimfen die de uren van de dag uitbeelden. De Britse koningin Elizabeth heeft een speciale voorkeur voor ontwerpen in deze trant. De Engelsen noemen het ”royal blue”.
Toen Josiah Wedgwood in 1795 overleed, nam zijn zoon Josiah II het bedrijf over. Hij introduceerde een nieuwe grondstof: ”bone china”, wereldwijd 70 procent van Wedgwoods belangrijkste materiaal. Bone china bestaat voor de helft uit vermalen runderbeenderen, waaraan het zijn kracht ontleent.
Marmeren borstbeelden
De negentiende eeuw was voor Wedgwood een periode waarin de firma voortdurend van stijl wisselde. Eerst was er de regencystijl, met de nadruk op oriëntaalse motieven. In de daaropvolgende victoriaanse tijd ging Wedgwood zich toeleggen op de productie van marmeren borstbeelden die populair waren bij de upper ten, ter opluistering van hun voorname Londense huizen.
Een topper bleek het crèmekleurige Edmeplain. De gebroeders Perrier ontwierpen het niet aan mode onderhevige servies –met de ribbeltjes– in 1908 voor een Franse firma. Het is nog steeds populair in Engeland, de Verenigde Staten, Spanje en Nederland. Het Britse Lagerhuis gebruikt het en de Nederlandse regering heeft het besteld voor de gastenverblijven. Al vijftien jaar krijgt elke nieuwe ambassadeur het servies mee, omdat het zo tijdloos en betaalbaar is.
Broos succes
De twintigste eeuw was er een van grote veranderingen voor Wedgwood. Niet in artistiek opzicht, maar bedrijfsmatig. In 1936 verrijst er een modern complex in Barlaston, de belangrijkste productieplaats van Wedgwoodporselein. In 1966 acht de familie de tijd rijp voor expansie. Er worden kleine fabrieken opgekocht. De overnames hebben succes. Maar de fusie met de Ierse kristalproducent Waterford in 1986 luidt een omslag in. In het recessiejaar 1991 bestaat het concern nog uit negen fabrieken met 6000 werknemers. Het bedrijf is goed voor een kwart van de Britse productie en export van keramiek. „De broosheid van het succes zat met name in de kosten”, aldus Leo van Zanten, verkoopdirecteur Benelux. „Die zijn enorm in onze industrie. We probeerden de kostenstijging op te vangen door minder gedecoreerde serviezen te produceren, maar dat was niet voldoende. Met de verkoop dit jaar aan de Amerikaanse investeerder KPS Capital Partners zit er weer geld in de portemonnee voor innovatie en kwaliteitsverbetering.”
Trends
Met de inlijving van Royal Doulton, Rosenthal, Royal Albert, Minton, Coalport, Mason’s en Johnson Brothers speelt Wedgwood in op de verandering en de smaak van het publiek. „We houden feeling met de consument”, volgens directielid Leo van Zanten. „Decoraties en vormgeving zijn toonaangevend. Momenteel zijn grotere kop-en-schotels internationaal de trend. Ook kijken we naar mode. Vandaar dat gewerkt wordt met bekende ontwerpers, zoals Versace, Vera Wang, Matthias Stuart, Conran Jasper. Zijn vader, Terence Jasper, –de Jan des Bouvrie van Engeland–, heeft de witte interieurs op zijn naam staan.”
Te zien in Barlaston
Wedgwood viert nóg een jubileum. Het museum in Barlaston, Staffordshire, Engeland, bestaat 70 jaar. In oktober 2008 opende het nieuwe museum zijn deuren. Er zijn replica’s van alle serviezen en ontwerpen te zien. Onlangs won het museum de prestigieuze Art Fund Price, zeg maar Publieksprijs, van 100.000 pond. Met de prijs waardeert het fonds musea en galeries in Groot-Brittannië voor originaliteit en kwaliteit. Openingstijden: dagelijks van 10.00 tot 17.00 uur.
