Anna Jacobapolder is niet meer dan een paar straten en enkele tientallen huizen. Een pleisterplaats in het vlakke land. Een van de straten heet Noordweg en loopt -hoe kan het anders?- rechtstreeks noordwaarts. De weg lijkt dood te lopen op een ferm dijklichaam, maar net ervoor is er links een natuurgebiedje. Stichting Het Zeeuwse Landschap heeft in 1983 de eendenkooi aangekocht die zich hier al sinds 1882 bevindt.

Het is een wereldje in een wereld. Een kooi, een huis en verder bosschages en water. Een origineel Zeeuws krekengebied. Het water is bevroren, al is de klei tussen de rieten schermen hier en daar al wel weer glibberig. „De zon heeft al weer behoorlijk kracht”, meldt kooiker Annette de Ruyter terwijl ze de kooi laat zien. Op het ijslaagje op de zogenaamde vangpijp schuifelen de tamme eenden van de huisstal ongemakkelijk heen en weer. Als ze de kooiker zien, komen ze snaterend dichterbij, in de hoop dat ze gevoerd zullen worden. „Kijk, deze tamme eenden lokken de wilde eenden van de waterplas de vangpijp in. Als ze eenmaal ver genoeg het water zijn opgezwommen, zien ze mij ineens vanachter de vangschermen tevoorschijn komen. Omdat ze dan schrikken, vliegen ze verder de pijp in, die aan het einde met gaas is overspannen. Uiteindelijk vangen we ze dan in een klein kooitje.”

Annette legt uit dat het kooikersvak de Nederlandse taal verrijkt heeft met tal van spreekwoorden. Zo werkt de kooiker ”achter de schermen” en gaat de wilde eend ”de pijp uit”, wat betekent dat hij gevangen wordt en uiteindelijk geslacht. Als de wilde eend de vangpijp ver genoeg is opgezwommen en ”door de bocht is”, kan hij eigenlijk niet meer ontsnappen.

Ron Brouwer, medewerker van Stichting Het Zeeuwse Landschap, vertelt dat de eendenkooi eigenlijk het hele jaar door een rustgebied is op het toch al rustige eiland Sint Philipsland. Bij de eendenkooi staat een bordje waarop het recht van afpaling staat aangegeven. „Deze kooi heeft een recht van afpaling van 625 meter, gerekend uit het midden van de kooi”, aldus Brouwer. „Zo is dat vroeger omschreven en dat recht geldt nu nog. Juist omdat het binnen die straal heel rustig moet blijven, heeft het gebied rond de kooi de mogelijkheid tot een echt natuurgebied uit te groeien. We zien hier ook dat dat het geval is. Zo komen hier nog bloemen en insecten voor die je elders in onze provincie niet veel meer ziet.”

Het afgepaalde gebied rond de kooi is een krekengebied. „Dat is juist het mooie van dit gebied”, meent Annette. „Door al die dijken en zeeweringen zijn we dat in de provincie Zeeland op veel plaatsen kwijtgeraakt, maar hier is het er nog. Een unieke mix van land en water en ook van zout- en zoetwater. Dat levert een bijzondere flora en fauna op.”

Hoewel de eendenkooi in Anna Jacobapolder eigenlijk is ontstaan door een drastisch ingrijpen van de mens in de natuur, is er toch ook juist hier weer, door dat ingrijpen, een prachtig natuurgebiedje ontstaan. „Al is het natuurlijk allemaal in cultuur gebrachte natuur”, geeft Brouwer toe.

Kooiker Annette heeft voor de scholen in Tholen een lesbrief ontwikkeld. „Voor de groepen 6, 7 en 8. Die komen hier met hun klassen in de maanden april, mei en juni ook op excursie en dat is erg leuk. Juist in die maanden kunnen wij mensen over de vloer hebben, want dan is het broedseizoen. De andere maanden moet het rustig zijn, ook al klinkt dat een beetje tegenstrijdig. Maar juist als de vang aan de gang is, buiten het broedseizoen, moeten we geen mensen over de vloer hebben.”

De lesbrief is overigens vlot geschreven en probeert direct een groot aantal misverstanden weg te nemen. „Een eendenkooi is een natuurgebied”, zo begint hij. „Dus geen kooitje met een deurtje ervoor waar vogels in gevangenschap leven. Vogels vliegen hier vrij rond.” De kinderen, opgewarmd door de lesbrief, vinden een bezoek aan de eendenkooi geweldig, vertelt Annette. „Het is, juist omdat ze zich rustig moeten houden, hier erg geheimzinnig. Dat vinden kinderen prachtig.” Terwijl ze op haar klompen terugglibbert naar huis, koestert ze een puppy in haar armen die straks kooikershond zal worden en met zijn witte pluimstaart de eenden de vangpijp in moet lokken. Het knuffelhondje van nu zal straks zijn werk moeten doen en proberen de wilde eenden door de bocht te krijgen, zodat ze uiteindelijk de pijp uitgaan. Gelukkig betekent dat in Anna Jacobapolder niet meer dan dat de eenden geringd worden en vrijgelaten.