Maud was nog maar zes jaar toen ze met een vreemde man mee moest tijdens een tocht door het bos. En haar zus Rita was nog maar vier. De Jodenster was van hun kleren gehaald. Ze werden ondergebracht bij een boerenechtpaar in Oldebroek. Ze leerden te liegen over hun identiteit: Maud werd Margje, Rita werd Rika, en ze waren nichtjes uit de grote stad. Nooit mochten ze tegen iemand zeggen dat ze Jodin was.Toen het in Oldebroek te gevaarlijk werd, bracht het verzet hen onder in een Elburgs gezin. Maud –nu mevrouw Dahme– roemt de inzet van „veel Nederlandse christenen” die hun leven voor het vervolgde Joodse volk waagden. Van de 1,6 miljoen Joodse kinderen in Europa overleefden er slechts 100.000 de Holocaust. Een op de zestien.

Maud en Rita beleefden de Bevrijding. Kort daarna stonden twee vreemden voor hun neus: hun ouders, die op een zolder ondergedoken hadden gezeten. De vier grootouders waren omgekomen; neefjes en nichtjes ook. Gewillig brachten vader en moeder Peper hun dochters weg toen die de eerste zondag zeiden dat het tijd was om naar de kerk te gaan. Zelf praktiseerden ze hun Joodse godsdienst niet meer.

Het Amersfoortse gezin bouwde kort na de oorlog een nieuw bestaan op in Amerika. Maud trouwde er met een Duitser en sloot zich aan bij een lutherse gemeente. Ze werd lid van de Holocaustcommissie in de staat New Jersey. Een documentaire over haar leven –”The Hidden Child”, sinds kort met Nederlandse ondertiteling beschikbaar– toont fragmenten uit haar gastlessen over de Holocaust.

Dahme leidt groepen Amerikanen tijdens reizen naar Israël en de Europese vernietigingskampen. Ze was betrokken bij de totstandkoming van Sjoel Elburg, het nieuwe museum over Joods leven in de provincie Gelderland, gevestigd in een voormalige synagoge. Meermalen bezocht ze haar onderduikadressen in Oldebroek en Elburg en had ze emotionele ontmoetingen met Jo Westerink uit ’t Harde, de dochter uit haar Elburgse onderduikgezin. Dat herhaalde zich woensdag, nu in aanwezigheid van Dahmes drie dochters.

Maud Dahme maakte het tot haar levenstaak om anderen te vertellen over de verschrikkingen van de oorlog, maar ook over de opofferingsgezindheid van mensen die zich met gevaar voor eigen leven inzetten voor wildvreemde onderduikers. „Hoe kan iemand ooit terugbetalen wat die mensen voor mij en mijn zus deden?”, schreef ze toen ze haar huidige bezoek aankondigde.

In de documentaire is te zien hoe ze op haar onderduikadressen aanwijst waar ze sliep, en waar ze stond toen opeens haar ouders binnenstapten. Maar ook hoe ze in Kamp Vught ontroerd vertelt over al die Joodse kinderen die vermoord werden. Bloemen, in de knop gebroken.

sjoelelburg.nl.