Zonder Ganz geen Kever, stelt Paul Schilperoord in ”Het ware verhaal van de Kever”. Hij koos als ondertitel voor deze uitgave ”Hoe Hitler het ontwerp van een Joods genie confisqueerde”.Maart 1934. In de lobby van een Duits hotel zitten Ferdinand Porsche en Adolf Hitler aan een tafeltje. De Führer vertelt Porsche wat hij van hem verlangt. De ingenieur mag een volkswagen ontwerpen die plaats biedt aan een familie van vier personen. Dit vervoermiddel mag maximaal 1000 mark kosten. Het voertuig moet een luchtgekoelde motor bezitten, zodat de auto winters buiten kan staan zonder bevriezingsgevaar.

Porsche gaat aan de slag en verovert een plek in de geschiedenisboeken als de bedenker van de Kever.

Kleine auto

Geschiedvervalsing, betoogt Schilperoord. Hitler en consorten gingen volgens de wetenschapsjournalist aan de haal met het gedachtegoed van Josef Ganz (1898-1967). Deze Joodse ingenieur maakte zich al jaren sterk voor een kleine, betaalbare auto. Hij deed in Motor-Kritik, het autoblad waarvan hij hoofdredacteur was, vaak uit de doeken wat hem voor ogen stond.

Daarbij vielen termen als volkswagen, staatsproject en de prijs van 1000 mark. Ganz ventileerde ook vernieuwingen op het gebied van assen, stroomlijn, chassis en de motor.

Schilperoord beweert niet dat Hitler en Porsche een compleet uitgewerkt concept van de ingenieur pikten. Hij spreekt zijn waardering uit voor Porsche en zijn ingenieursteam, die met de Kever een voor die tijd „degelijke auto” neerzetten. Tegelijkertijd wil hij duidelijk maken dat de schetsen, het technische concept en de naam van de auto uit Ganz’ koker komen.

Spionage

Ganz komt in het relaas van Schilperoord naar voren als een bevlogen en visionair ontwerper die zich inzet voor de vernieuwing en die forse kritiek op de gevestigde orde durft te uiten. In Motor-Kritik veegt hij regelmatig de vloer aan met de „conservatieve” Duitse autofabrikanten die de voorkeur geven aan grote wagens met onder meer starre assen, wat de wegligging niet ten goede komt. Ook geeft hij aan hoe het volgens hem wel moet.

Zijn „revolutionaire” ideeën en zijn optreden maken het nodige los. Intriges, spionage en schijnprocessen bijvoorbeeld. Maar het levert Ganz ook een job op bij BMW en Mercedes.

Genoemde tegenwerking valt in het niet bij de aanpak van de nazi’s. Zij zetten Ganz neer als een onbeduidende Joodse ingenieur die zijn blad misbruikt om fabrikanten af te persen. In 1933 arresteert de Gestapo hem, wordt er een aanslag op zijn leven gepleegd en wordt hij ontslagen bij BMW en Mercedes. Hij mag op last van de nazi’s niets meer publiceren en de media mogen niets meer over hem schrijven.

Ganz verkast naar Zwitserland. Maar ook daar wordt hij tegengewerkt in zijn plan een Zwitserse Kever van de grond te tillen. Hij overlijdt berooid in Australië. Zonder de strijd om erkenning gewonnen te hebben.

Schilperoord deed uitgebreid speurwerk in archieven en dist de recontructie van Ganz’ levensverhaal gedetailleerd op. De complexiteit daarvan maakt dat de uitgave niet leest als een spannend jongensboek. De vasthoudende lezer krijgt wel een brok Duitse autohistorie voorgeschoteld. De talloze historische foto’s geven het boek een bijzondere meerwaarde.

N.a.v. ”Het ware verhaal van de Kever”, door Paul Schilperoord; uitg. Veen Magazines, Baarn, 2009; ISBN 9789085710912; 336 blz.; € 24,95 .