Wonderlijk zwijgen
De gisteren gehouden algemene beschouwingen in de Eerste Kamer waren van een hoger niveau dan die in de Tweede Kamer. In de eerste plaats vanwege het optreden van de senatoren. Zeker, ook zij hadden, net als de fracties in de Tweede Kamer enkele weken geleden, forse kritiek op wat zij noemden het gebrek aan daadkracht van dit kabinet. Maar de leden van de ”chambre de réflection” verwoordden hun onvrede beschaafder en speelden, in tegenstelling tot sommige oppositieleiders in de Tweede Kamer, niet op de man.
De beschouwingen in de Senaat waren tevens van een hoger niveau door de inzet van de minister-president. Die stond er dit keer niet bij alsof hij net van een vreemde planeet op aarde was geland, maar toonde zich uitgeslapen en bewust van zijn opdracht.Maar dit alles betreft vooral de vorm en de kwaliteit van het debat. Als het om de strekking van de gedachtewisseling gaat, was er weinig verschil met de algemene beschouwingen in de Tweede Kamer. Ook in de Senaat een oppositie die haar ongenoegen uitsprak over de wijze waarop de regering de crisis aanpakt; ook in de Senaat een coalitie die er moeite mee had de gekozen aanpak krachtig en overtuigend te verdedigen.
Dat laatste valt goed te begrijpen. Zeker, het is mogelijk een redering op te bouwen dat grote bezuinigingen op dit moment contraproductief werken. En zeker, als er op dit moment dan tóch niet bezuinigd kan worden, heeft de politiek ook nog best even de tijd om over de aard van die bezuinigingen na te denken. Gelijk heeft de coalitie ook met haar stelling dat het om zo’n ongekend grote bezuinigingsoperatie gaat, dat die niet op een achternamiddag ingevuld kan worden.
Maar toch… Toch blijft het schuren dat enerzijds in de Troonrede een sterk gevoel van urgentie werd opgeroepen, terwijl anderzijds concrete crisismaatregelen maandenlang worden uitgesteld.
Natuurlijk is zwaar bezuinigen op dit moment niet wijs. Maar kunnen er dan ook geen besluiten worden genomen over bezuinigingen in de toekomst? En is het echt een verstandige route om die bezuinigingen te laten voorbereiden door maar liefst negentien ambtelijke werkgroepen? Leidt zo’n aanpak niet gemakkelijk tot verbrokkelde, losstaande maatregelen, in plaats van tot de zo gewenste integrale herziening van overheidstaken?
Het nadeel van deze werkwijze is in elk geval dat de coalitie zichzelf op dit moment min of meer monddood maakt. Want wat de volksvertegenwoordigers in de Tweede of de Eerste Kamer de premier ook vragen, Balkenende weigert om –zo bleek ook gisteren weer– zelfs maar in algemene, globale bewoordingen aan te geven in welke richting de herstructurering van de overheidsfinanciën zou moeten gaan. Eerst moeten de werkgroepen hun opdracht hebben afgerond, aldus de premier.
Dat alles roept nu niet bepaald het beeld op van een politicus die leidinggeeft. En het blijft wonderlijk om te zien dat de man die decennialang studeerde op een ingrijpende herziening van de verzorgingsstaat, er op het moment dat hij eindelijk de kans heeft zijn ideeën te verwezenlijken, het zwijgen toe doet.
