Voor een groot deel heeft de bank de problemen aan zichzelf te wijten. Te lang negeerde het bedrijf klachten over agressieve verkooptechnieken en dure producten; het leidde langzamerhand tot een vertrouwenscrisis. Oftewel: weglopende klanten.Liet topman Scheringa vorig jaar nog vol bravoure optekenen dat hij als crisisminister Nederland wel door de recessie zou loodsen, nu heeft de topman van het jaar 2008 letterlijk en figuurlijk niet zo veel meer te vertellen. Aan de ene kant kan de bankier van toen gebrek aan realiteitszin worden verweten. Anderzijds ligt hier een les voor iedereen: die meent te staan, zie toe dat hij niet valle.

Pieter Lakeman van stichting Hypotheekleed speelt een uiterst dubieuze rol in de hele kwestie. Door op te roepen het spaargeld bij de bank uit Wognum weg te halen, lekten in rap tempo honderden miljoenen euro’s aan spaargeld weg. Acute geldnood dreigde.

Lakeman heeft met zijn oproep de bank gewetensloos in de afgrond gestort. Het is volkomen terecht dat president Nout Wellink van DNB nu onderzoekt of Lakeman aansprakelijk kan worden gesteld. Met een bank speel je niet, punt uit.

Tegelijkertijd is het een zorgwekkende gedachte dat een onbesuisde actie van een individu tot de ondergang van een bank kan leiden. Waar waren de toezichthouders? Zeker, Wellink van DNB heeft ingegrepen, maar het kwaad was al geschied. Het vertrouwen in het bankwezen heeft een forse deuk opgelopen. En dat is niet de eerste keer. Van der Hoop, Fortis en Icesave zijn recente voorbeelden.

DNB kan steekhoudende argumenten ter verdediging aanvoeren. Zo lag bij Fortis de eerste verantwoordelijkheid bij de Belgen, moest DNB met onwillige IJslanders onderhandelen in de kwestie Icesave en weet de toezichthouder zich bovendien gebonden aan allerlei wettelijke kaders.

Minister Bos kondigde gisteren een onafhankelijk onderzoek aan naar de gang van zaken. Het kan geen kwaad om de rol van de huidige en vorige bestuursleden –onder wie oud-minister Zalm, die doet alsof zijn neus bloedt– eens goed tegen het licht te houden.

Het onderzoek moet echter vooral inzoomen op de rol van DNB. Niet om een zondebok te zoeken, maar wel om te beoordelen waar het toezicht hapert. En blijkt dat DNB en wellicht de Autoriteit Financiële Markten meer wettelijke bevoegdheden nodig hebben om hun taak adequaat uit te voeren, dan moet daar snel werk van worden gemaakt.

Het lijkt er nu een beetje op dat de toezichthouders beschikken over zeer nauwkeurige snelheidsmeters, maar bij naderend gevaar onvoldoende bij machte zijn om aan de rem te trekken. En dat is in deze roerige economische tijden een griezelige gedachte.