CDA en PvdA willen door een meerjarig akkoord met de sociale partners over matiging van de lonen miljarden euro’s bezuinigen. In het nieuwe regeerakkoord moet daarvoor de basis worden gelegd. De werkgeversorganisaties maakten maandag duidelijk niets voor een langlopende overeenkomst te voelen. Ze willen weliswaar dat de loonkosten worden beteugeld, maar een centraal akkoord is volgens hen niet de goede manier.

De werkgeversorganisaties spraken maandag met de informateurs Donner (CDA) en Leijnse (PvdA). Na afloop zei VNO-NCW-voorzitter Schraven het van belang te vinden dat de lonen niet sneller stijgen dan de inflatie. De kans dat die „nullijn” wordt bereikt, zou volgens hem bij een centraal akkoord wel eens kleiner kunnen zijn dan bij een akkoord per sector of per onderneming. „De overheid moet ons niet voor de voeten lopen”, aldus de werkgeversbaas.

CDA en PvdA reageerden terughoudend op de woorden van Schraven. Het CDA verwacht niet dat de werkgevers dit standpunt lang zullen vasthouden „gezien de stijging van de werkloosheid met maandelijks 29.000 mensen.” Ook de PvdA beschouwt de bijdrage van de werkgevers vooral als een inzet voor de onderhandelingen. Beide gaan ervan uit dat de werkgevers zullen inzien dat er net als in 1982 een meerjarig akkoord nodig is om de economie uit het slop te halen.

De werkgeversorganisaties VNO-NCW, MKB-Nederland en LTO Nederland hebben de informateurs duidelijk proberen te maken dat een nieuw kabinet betere voorwaarden moet scheppen voor een sterk bedrijfsleven, zodat Nederland de internationale concurrentie weer aankan. Allerlei lastenverzwaringen voor ondernemingen op milieugebied en levensloopregelingen voor werknemers moeten volgens hen zo snel mogelijk van tafel. „Anders valt er met de werkgevers helemaal niet te praten”, waarschuwde Schraven. De werkgevers vinden bovendien dat de vakbonden te veel bij de overheid om „cadeautjes” en „speeltjes” vragen.

Op hun beurt maanden de werknemersorganisaties maandag CDA en PvdA niet alleen maar te bezuinigen. De Waal (FNV), Terpstra (CNV) en Verhoeven (Unie MHP) vroegen vooral oog te hebben voor behoud van werkgelegenheid, onderwijs en innovatie.

Ook zij werken niet op voorhand mee aan de door CDA en PvdA zo vurig gewenste loonmatiging voor de komende kabinetsperiode. Ze voelen er niets voor om zich tot in detail vast te leggen op lage percentages, omdat de economie ook weer kan aantrekken. Ze zijn wel bereid tot loonmatiging, maar in ruil daarvoor willen ze meerjarige afspraken over onder meer de WAO, pensioenen, innovatie en gesubsidieerde arbeid. „In ruil voor die afspraken kan het kabinet commitment van ons vragen, maar niet in percentages”, stelde CNV-voorman Terpstra.

De houding van werkgevers en werknemers deed bij voorzitter Wijffels van de Sociaal-Economische Raad (SER) maandag na zijn gesprek met de informateurs de vraag rijzen of er wel een langjarig akkoord over loonmatiging inzit. „Het wordt niet makkelijk.” Toch heeft hij „voldoende vertrouwen in de overlegtraditie van Nederland.” Als het echt moeilijk wordt, moeten werkgevers, werknemers en overheid met elkaar om de tafel, aldus Wijffels. „Dat is absoluut noodzakelijk om de weg omhoog te vinden.”