„De omgang met religieuze organisaties houdt veel gemeenten bezig”, constateert C. J. G. M. de Vet, directielid van de VNG. Hij merkt het aan de vele vragen die de VNG de laatste jaren krijgt van bestuurders, bijvoorbeeld over subsidies aan moskeebesturen, aan protestantse zorginstellingen. Volgens hem heeft dat te maken met het islamdebat en met de komst van de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO), waardoor gemeenten meer verantwoordelijkheden in het welzijnsbeleid hebben.Het ministerie van Binnenlandse Zaken en de VNG brachten onlangs de nota ”Religie en publiek domein” uit, een handreiking voor gemeente­bestuurders voor een ontspannen omgang met religieuze organisaties. Subsidies aan religieuze instellingen zijn niet in strijd met het beginsel van de scheiding tussen kerk en staat, zo luidt een van de conclusies. De Tweede Kamer discussieert er woensdagmiddag over met minister Ter Horst (Binnenlandse Zaken) en Van der Laan (Integratie).

SP-Kamerlid Karabulut, die het debat aanvroeg, is „helemaal niet blij” met de nota. Haar voornaamste bezwaar: „Het kabinet laat de scheiding tussen kerk en staat los. Subsidies moeten een algemeen maatschappelijk belang dienen, geen religieus belang.”

Verder worden volgens haar „religieuze organisaties te veel een beleidsinstrument voor integratie.” „Segregatie moet je aanpakken via scholing en werk, niet via subsidies aan moskeeën. Anders dreigt de overheid haar neutraliteit te verliezen.”

De SP’er noemt een voorbeeld uit de nota. De vraag is: „Een moskee organiseert talencursussen Nederlands voor Marokkaanssprekende vrouwen. Mag de gemeente dit subsidiëren? Het antwoord, in diezelfde nota: „Ja. Een talencursus kan bepaalde doelen bevorderen die de gemeente voor ogen staan, zoals de participatie en integratie van Marokkaanse vrouwen.”

„Lariekoek”, zegt Karabulut. „Het aantal vrouwen dat een moskee bezoekt is veel lager dan het aantal mannen.” Daar komt nog bij: „Vanuit het oogpunt van integratie is een subsidie voor zo’n talencursus echt onbegrijpelijk. Subsidies aan moskeeën bevorderen alleen maar de segregatie. Marokkaanse vrouwen zouden in een neutraal buurthuis een talencursus moeten volgen.”

De Vet benadrukt dat ”Religie en publiek domein” een juridisch kader schetst; het maakt duidelijk welke mogelijkheden gemeenten hebben, niet wat het beleid moet zijn. „Soms lijkt het alsof het principe van de scheiding tussen kerk en staat een grondrecht is, zo statisch wordt het uitgelegd. Als een religieuze instelling verslavingszorg biedt, dan telt primair de zorg; de religieuze identiteit van die organisatie is van secundair belang. We hebben wat dat betreft een lange traditie in gemeenteland.”

Karabulut had het liever anders gezien. Zij eist nu dat het kabinet de nota intrekt. Prima dat een religieuze instelling daklozen opvangt of talencursussen geeft, zegt de SP’er. „Geen probleem.” Zolang de overheid zo’n instelling maar niet subsidieert. „De overheid kan niet een beetje neutraal zijn.”

Ook VVD en D66 zijn sceptisch over ”Religie en publiek domein”. De liberale partijen vinden dat de overheid zich altijd terughoudend moet opstellen jegens religieuze organisaties.

De christelijke partijen, CDA, ChristenUnie en SGP, zijn lovend over de nota. De SGP heeft één fundamenteel kritiekpunt: „het starre, formalistische gelijkheidsdenken.” Van der Staaij: „Alle godsdiensten en overtuigingen lijken in volstrekt ongelijke gevallen gelijk behandeld te moeten worden. Maar er is een wereld van verschil tussen orthodoxe predikanten en imams. Het is beledigend om het wantrouwen dat geboden is tegenover een orthodoxe imam die is opgegroeid in een tiranniek-islamitisch land, zomaar te kopiëren naar een dominee die het klassieke christelijke geloof vertolkt waarmee Nederland groot is geworden.”