Volgens de oude marxistische leer waren kapitaal en arbeid elkaars tegenpolen. Het kapitaal zou zich steeds meer ophopen bij enkelen en de arbeiders zouden het steeds ellendiger krijgen. Die groeiende tegenstelling zou op een gegeven moment tot uitbarsting komen in een geweldige revolutie en vervolgens zou, na een interim-periode, de heilstaat aanbreken.Dergelijke gedachtespinsels zijn inmiddels verleden tijd. De socialisten hebben die al lang geleden aan de kant geschoven, maar ook bij GroenLinks en de SP is dit gedachtegoed niet meer aan de orde. En de Nieuwe Communistische Partij, voor wie Marx en Lenin nog zeer gezaghebbend zijn, behaalde bij de laatste verkiezingen nog geen 5000 stemmen.

Niet van het aanwakkeren van de tegenstelling tussen kapitaal en arbeid is heil te verwachten, maar van de onderlinge samenwerking. Zeker in de meer moderne bedrijfstakken heeft men inmiddels goed begrepen dat de kennis, inzet en betrokkenheid van het personeel voor de onderneming van groot belang zijn. Human Resources Management, het maximaal benutten van dat menselijk kapitaal, staat tegenwoordig hoog genoteerd.

Omgekeerd hebben werknemers tegenwoordig, meer dan vroeger, te maken met de ontwikkeling van de aandelenkoersen. Of de werknemer dat nu leuk vindt of niet, een belangrijk deel van zijn pensioengelden is op de beurs belegd. En als hij voor de aankoop van zijn huis een hypotheek moet afsluiten, heeft hij direct te maken met de stand van de rente.

Tegen die achtergrond bezien is het niet verwonderlijk dat oud-premier Kok (tevens oud-voorzitter van de FNV) binnenkort een commissariaat krijgt bij zowel de ING Bank als de Koninklijke Shell. Anderen uit de top van de socialistische partij of de vakbeweging zijn hem daarin voorgegaan.

Kok heeft een economische opleiding en brengt een schat aan ervaring in, zowel vanuit de vakbeweging als vanuit het overheidsapparaat. Voor grote concerns heeft dat zeker zijn waarde en zij zijn graag bereid dat ook in de beloning tot uitdrukking te brengen. Zowel bij Shell als bij de ING krijgt Kok voor zijn commissariaat een bedrag dat menig FNV-lid met hard werken nooit zal incasseren.

Uiteraard moet Kok ervoor beducht zijn dat zijn commissariaat er vooral toe dient om het sociale gezicht van de desbetreffende multinational veilig te stellen. Zoals Amerikaanse concerns graag een niet-blanke in de raad van commissarissen willen hebben. Maar daar is hij zelf bij.

De tijd is trouwens voorbij dat een commissariaat vooral een goedbetaald erebaantje was, dat je bij wijze van vriendendienst werd toegeschoven. Commissarissen worden er nu op aangesproken als zij misstanden in het bedrijf hebben getolereerd en toegedekt. Zeker wanneer hun bedrijf in de VS actief is, hebben zij te maken met de strenge regels die daar tegenwoordig gelden.

Kok als commissaris van Shell en ING symboliseert de samenwerking van kapitaal en arbeid in de Hollandse polder. Waarbij de concrete belangentegenstellingen niet veronachtzaamd moeten worden, maar men tegelijkertijd beseft dat men voor een florerende economie op elkaar is aangewezen.