Merkel in het ”zwarte zuiden”: zij is van hier
„Wij zijn de kinderen van deze stad”, rapt een groepje tieners uit het Duitse Finsterwalde in een professioneel gemaakte videoclip op internet. Met hun teksten over de culturele diversiteit, de vele kinderwagens en een toekomst mét baan, drukken ze hun liefde voor Finsterwalde uit, dat door een oud liedje bekend is als de ”stad der zangers”. Een ongebruikelijke bekentenis in deze muziekstijl.
De werkelijkheid is misschien toch een beetje anders. Finsterwalde is een typische ‘kleinstad’ met laantjes met geknotte kastanjes en populieren, een paar discounters en een oude maar gezellige stadskern. Het marktplein, met nog een paar historische koopmanshuizen, is met veel geld uit het westen van het land opgeknapt.Het is allemaal uiterlijke schijn. Hier krijg je in het café op de hoek nog een kop koffie voor minder dan 1 euro. De werkloosheid, rond de 17 procent, ligt ver boven het gemiddelde van de Bondsrepubliek.
Ook met de culturele verscheidenheid lijkt het mee te vallen. Bij de in grote getallen toegestroomde nieuwsgierigen op het marktplein is grijs de overheersende kleur. Ze zijn gekomen voor Angela Merkel, die op verkiezingstournee is voor de Duitse parlementsverkiezingen van zondag. Tegelijkertijd kunnen de Brandenburgers ook voor het deelstaatparlement stemmen.
Merkel laat deze zaterdagmiddag op zich wachten, maar het is zonnig: wachten is geen probleem. Gelaten laten de aanwezigen de toespraken van de lokale en regionale partijkopstukken over zich heen gaan.
„Finsterwalde is vooral interessant voor ouderen”, meent de 26-jarige Ronny Zierensarg. „Door de werkeloosheid zijn al veel van mijn kennissen weggegaan”, stelt hij. Sinds de val van de Muur daalde het inwonertal van 25.000 naar 18.000. En die dalende trend is nog niet gestopt.
Zierensarg heeft nog wel werk. De administratieve medewerker zit bovendien voor een lokale partij in de gemeenteraad.
De enige grote werkgever is een metaalfabriek. De bijna 300 personeelsleden werken als gevolg van de crisis noodgedwongen op deeltijdbasis.
Op een nabijgelegen pleintje, achter het middeleeuwse evangelische kerkje, houdt een politiekordon een groepje van zo’n tien demonstrerende rechtsextremen tegen, die met spandoeken en plakkaten betogen voor ”Meer werk, allereerst voor Duitsers”. Behalve de politie neemt nauwelijks iemand hen echter waar, en al helemaal niet meer wanneer Merkel op het toneel verschijnt.
De premier wilde dicht bij de mensen zijn vandaag. Maar een leger aan veiligheidsmensen schermt haar af zodra ze vanuit een zijstraat het plein komt opgelopen. Een paar dagen eerder verstoorden woedende boeren nog een toespraak van merkel in Schwerin, vanwege de lage melkprijzen. Vandaag zal het echter rustig blijven.
„Deze streek wordt wel het ”zwarte zuiden” van Brandenburg genoemd”, zegt een medewerker van het regionale verkiezingsbureau van de christendemocraten. In en om de steden stemmen de Brandenburgers eerder ”zwart”, de politieke kleur van de christen-democraten. „Daarom is Merkel hier: sterkte tonen waar je sterk bent.”
En dat lukt. Natuurlijk gaat het over nieuwe banen creëren, maar de toehoorders reageren nauwelijks. Met meer banen komt er meer geld voor sociale ondersteuning. „Sterk helpt arm”, zegt Merkel. Luid applaus volgt. Het publiek wordt pas echt enthousiast wanneer Merkel thema’s aansnijdt die velen in het voormalige Oost-Duitsland positief aan hun eigen verleden herinnert. Het strijden voor vrijheid of voor een goede en uitgebreide kinderopvang.
Een reden voor het succes van Merkel is dat ze zich nooit als Oost-Duitse heeft geprofileerd, maar als Duitse. Toch is dit een thuiswedstrijd voor haar. „Ja, Merkel weet wat de mensen hier bezighoudt”, zegt Anett Reinders. „Ze is er een van hier”, lacht ze. En dat betekent niet minder maar ook niet meer dan: uit de voormalige DDR.