Milaan, waar ooit ook de kerkvaders Ambrosius en Augustinus vertoefden, telt tientallen musea, waarin vooral het aanbod van schilderijen van Italiaanse meesters overweldigend is. De Pinacoteca di Brera, een van de bekendste, biedt onderdak aan (bijbelse) taferelen van onder anderen Caravaggio, Rafaël en Titiaan. Wie geboeid kan raken door Bramante en Michelangelo, mag de stad evenmin links laten liggen. En uiteraard tref je er het wereldberoemde schilderij ”Het laatste avondmaal” van Leonardo da Vinci.

Italiës veelzijdigste kunstenaar en uitvinder (1452-1519) verhuist in 1482 naar de stad, omdat hij elders zijn talenten al voldoende heeft benut. De capaciteiten van de ingenieur komen tot hun recht in modellen van schetsen die hij onder meer van vliegmachines, schepen en apparatuur voor de mijnbouw en de textielindustrie maakt. In het naar hem genoemde Nationaal Technologisch Museum is een speciale galerij met dertig werktuigen ingericht. Helaas ontbreekt een vertaling van de Italiaanse teksten. Verder staat in dit immense museum de gehele transportsector centraal.

Geen ronde tafel
De indrukwekkendste creatie van Da Vinci is zijn versie van ”Het laatste avondmaal”. Op een muur van de eetzaal van de Santa Maria delle Grazie-kerk schilderde hij tussen 1495 en 1498 de laatste maaltijd van de Heere Jezus met de twaalf apostelen. De discipelen zijn in groepen van drie achter de tafel gepositioneerd met Christus in het midden. Da Vinci verliet de uitgangspunten van eerdere uitbeeldingen van het laatste avondmaal, waarbij het gezelschap aan een ronde tafel zit en die waarbij Judas door Christus brood krijgt aangereikt. Leonardo koos het moment waarop de Heere Jezus vertelt dat een van hen Hem zal verraden. Da Vinci legde knap de afschuw en verbazing van de apostelen in hun gezichts- en lichaamsuitdrukkingen vast. Judas’ gezicht gaat als enige verloren in een schaduw, als subtiele indicatie dat hij verstoken blijft van het licht van Christus.

Het kunstwerk wordt beschermd tegen klimaatinvloeden en is daarom alleen na telefonische afspraak te bezoeken. Twee airconditioners houden de luchtvochtigheid en de temperatuur op peil. Omdat ze de uitademinglucht van slechts een beperkt aantal mensen kunnen reguleren, hanteert het museum een strak systeem van toelating. Vroegtijdig reserveren vanuit Nederland (0039-289421146 (Engelssprekend); op maandagen gesloten, evenals alle musea in Milaan) biedt een goede kans op een toegangskaartje van 7,50 euro.

Per keer mogen maar 25 mensen een kwartier lang het werk bewonderen. Die tijd is voldoende om ook een blik te werpen op het tweede schilderij in de refter: ”De Kruisiging van de Heere Jezus”, gemaakt door Donato Mortorfano.

Mussolini
Zakenstad Milaan, in Italië dé agglomeratie van de mode en de vakbeurzen, telt veel monumenten. Hiertoe worden zowel het Centraal Station als de tientallen palazzo’s (grote herenhuizen) en de talrijke kerken gerekend. Tot de kerken die vanwege hun bouwstijl een bezoek waard zijn, behoren de Duomo en de basilieken Sant Ambrogio, Di San Vittore Al Corpo, Sant’Eustorgio en San Lorenzo Maggiore. De laatste staat bij de Porte Ticinese, waar zestien marmeren zuilen uit de derde eeuw voor Christus aan de tijd herinneren dat Milaan bekendstond als Mediolanum.

De dom herinnert overigens aan een belangrijke gebeurtenis in de derde eeuw ná Christus. De linkerdeur is zowel gewijd aan het Edict van Milaan (waarmee keizer Constantijn in 313 het christendom officieel als godsdienst toeliet in het Romeinse Rijk) als aan het leven van Ambrosius, de bekendste bisschop van Milaan, die ook Augustinus doopte.

Ondanks dat de Duomo in de steigers staat, en dat duurt nog minimaal een jaar, is het dakterras van de kathedraal gewoon open. Er is een lift, maar sportievelingen nemen de 247 treden naar het terras, vanwaar het uitzicht op de stad op zich niet zo bijzonder is, maar wel het zicht op de vele spiralen, kolommen en standbeelden van de kerk.

De bouw van de Duomo startte in 1386. In 1418 was de inwijding, maar het duurde nog tot 1813 voordat de kerk werd afgebouwd. De Milanese dom is de derde grootste kerk ter wereld, na de Sint-Pieter in Rome en de kathedraal van Sevilla in Spanje. Hoewel de grootste kerk van elke Italiaanse stad vaak ook de dom heet bedoelen Italianen alleen die van Milaan als ze het over de Duomo hebben. Over het aantal plaatsen in de kerk en het aantal beelden van heiligen, dieren en monsters variëren de getallen. Eén bron houdt het op 40.000 plaatsen en 3500 beelden. Tot de laatste behoort een beeltenis van de fascist Mussolini.

Gat in portemonnee
Aan het Duomoplein staat een tweede blikvanger, de Galleria Vittorio Emanuele II. Deze elegante galerij is op 47 meter hoogte met glas overdekt en verbindt de Piazza del Duomo met de Piazza della Scala, waar de Scala van Milaan is te vinden. De wereldberoemde opera dankt zijn status niet aan de uiterlijke bouwstijl, want die is niet zo bijzonder. Binnen is de architectuur wel verrassend, evenals de akoestiek. Vanwege renovatie is de Scala echter de komende twee jaar gesloten.

De Galleria Vittorio is het domein van mode- en boekwinkels en restaurants. Hier gezellig achter een glazen wand een kop koffie drinken en naar het slenterende publiek kijken kán, maar slaat wel een gat in de portemonnee. Koffie, frisdrank en bier doen hier respectievelijk 4,50, 5,50 en 7,50 euro! Dan toch maar even naar McDonald’s, die in de chique Gallerie ook een vestiging heeft. De hamburgergigant mag hier dan een dissonant zijn, de -smakelijke- koffie kost er 0,75 euro en een biertje 1,80 euro.

Dubbel gevoel
Milaan heeft met Castello Sforzesco een heus kasteel binnen de stadsgrenzen. Het dateert uit 1368 en herbergt nu een scala aan musea voor uiteenlopende zaken zoals schilderijen, tapijten, beelden en postzegels. Hier bevindt zich ook een beroemd beeldhouwwerk van Michelangelo: de Rondanini Piëta. Aan dit beeld van Maria met het dode lichaam van Christus in haar armen werkte Michelangelo tot enkele dagen voor zijn dood in 1564. Rondanini is de familie van wie de stad dit beeld kocht. Het is gratis te bezichtigen, maar na maximaal zes minuten moet je plaatsmaken voor andere bezoekers. Michelangelo Buonarroti maakte tijdens zijn leven vier piëta’s; het exemplaar in Milaan staat bekend als ”no finito”, niet af.

Bijzonder is de Cimitero Monumentale. Een bezoek aan deze dodenakker, die in 1866 in gebruik werd genomen, geeft een dubbel gevoel. Op 250.000 vierkante meter bevinden zich vele tientallen grafmonumenten van gegoede Milanese families. Op een plaats waar de vergankelijkheid van de mens centraal zou moeten staan, roepen de soms torenhoge kunstwerken een totaal ander beeld op. Dat van hoogmoed.

Voor informatie over Milaan: Nationaal Italiaans Verkeersbureau, 0800-00482542, www.enit.nl, www.milanoinfotourist.com en www.vlm-airlines.com. Milaan is nu vanaf Rotterdam Airport via een gunstige vliegverbinding ook rechtstreeks te bereiken met Azzurra Air/VLM.