De jeugd is het eerst aan de beurt, zo viel onlangs te beluisteren in een radio-uitzending die ging over een campagne tegen drank­misbruik onder jongeren. We maken hun duidelijk, zei een vrouw, dat te veel alcohol buitengewoon slecht is voor de ontwikkeling van hun hersenen.Je ziet het helemaal voor je hoe zoiets gaat. Op zaterdagnacht hangen voor een discotheek jongens en meisjes stomdronken in elkaars armen. Een van hen valt op de grond en wentelt zich daar in zijn eigen kots. Naast dit groepje treurnis staat een vrouw in witte jas die uit een foldertje voorleest.

De crisis van onze beschaving, die zich uit in dit soort orgieën, proberen we met behulp van de wetenschap te bezweren. Intussen is deze aanpak eerder een symptoom van die crisis dan een re­medie. Iedere verwijzing naar normen en waarden laten we achterwege en in plaats daarvan presenteren we zo’n mevrouw in witte jas.

Menswaardigheid, ”human dignity”, is iets wat we bijna dagelijks horen als onze minister Verhagen weer eens met opgeheven vingertje de mensenrechtenschendingen in een of ander tulband­republiek aan de kaak stelt. Beste Maxime, ga eens op een zondagochtend bij een bar-dancing posten, om te zien wat ”human dignity” bij ons voorstelt.

In Afrika gebeurt iets dergelijks. Daar trekt een leger zogenaamde deskundigen langs dorpen en kralen om er latexballonnetjes uit te delen. Leuk voor de kinderen! Zedeloze praktijken als voorhuwelijkse seksualiteit, veelwijverij en ontrouw pak je aan met een condoom. Een technisch trucje tegen de barbarij. Nou ja, tegen?

Toch nog even terug naar eigen land, want we hebben nog een truc waarmee we onze morele naaktheid verdoezelen: leeftijd. Probeer maar eens als 16-minner een flesje bier aan de kassa af te rekenen. Dat lukt dus niet. Roken, drinken, blowen, het is allemaal toegestaan, als je maar geen 12-, 14- of 15-jarige bent.

Het motief hierachter houdt verband met de al genoemde lichamelijke ontwikkeling (van hersens, oren, ogen, benen, enzovoorts), maar wat ook meespeelt is de veronderstelling dat ouderen weten wat ze doen. Jongeren niet. Je zult het als 16-jarige maar op je schouders gelegd krijgen: de enige gids in jouw leven vind je in jezelf, je biologische leeftijd. En wat te denken van die opa van 75 die iedere dag zijn eenzaamheid met een kratje pils wegdrinkt en daar als „verstandige volwassene” alle ruimte voor krijgt?

Het is natuurlijk volstrekte onzin dat 16-plussers op basis van hun leeftijd weten wat goed en slecht is, wat waardig of onwaardig, als daar geen samenleving is die hen daarin draagt en –vooral– voorgaat. En als dat zo is, waarom zou een eenzame 75-jarige dat dan wel weten? Hij of zij staat er net zo alleen voor als zijn of haar kleinkind.

En dan hebben we het nog niet eens gehad over de voorbeeldfunctie die ouderen tegenover jongeren hebben, en die met zo’n leeftijdsregel aan flarden gaat. Onderdeel van een beschaving is vanouds dat jongeren ernaar hunkeren volwassen te worden, waarbij volwassen zijn staat voor een leefwereld van waarden en normen, van geestelijke stabiliteit, van matigheid, van doelgerichtheid en evenwicht. Maar wat constateert een 15-jarige bij de kassa, zodra hij weer eens zo’n in spijkerpak gehesen 50-plusser met twee kratten pils ziet weglopen? „Ze leggen ons regels op die ze zelf niet naleven.” Bewondering voor volwassenen? Dat ‘never nooit niet’, want aan hypocrieten heeft hij een bloedhekel. Hunkeren naar de volwassenheid? Dat zeker! Zo snel mogelijk 16 worden.

Reageren aan scribent? buiza@refdag.nl.