Hoewel de minister van Financiën pas morgen met zijn bekende koffertje naar de Kamer zal gaan, is het politieke debat over de regeringsplannen al eind vorige week begonnen. VVD-leider Rutte heeft zaterdag gezegd dat naar zijn oordeel het kabinet is uitgeregeerd. PvdA-fractievoorzitter Hamer werpt die suggestie verre van zich. Ze wil samen met de oppositie nadenken over hetgeen belangrijk is voor de toekomst van het land. CU-leider Slob noemde Rutte’s verwijt dat de regering alle lastige beslissingen voor zich uitschuift kul. Kortom de inleidende schermutselingen voor de Algemene beschouwingen zijn in volle hevigheid begonnen.In zekere zin horen dit soort meer of minder ferme uitspraken bij het jaarlijks terugkerend ritueel voorafgaand aan Prinsjesdag. Er is echter een belangrijk verschil. De Kamerleden hebben de stukken, maar mogen daar niet over praten. Daar hebben ze voor getekend. De media hebben die stukken formeel niet, maar dankzij een lek beschikken verschillende omroepen er wel over.

Voorheen kreeg de pers ook de stukken. Met een handtekening van de hoofdredactie onder een embargoverklaring beloofden de media er het zwijgen toe te doen tot de aanbieding van de Miljoenennota. Nu kregen journalisten niks, hoefden niets te tekenen en zijn dus niet gebonden aan afspraken. Zodra het nieuws is uitgelekt, kunnen zij vrijelijk spreken over hetgeen ze weten.

Dat geeft een heel merkwaardige en ook ongewenste situatie. Journalisten kennen de feiten, gaan daarmee de boer op en vragen reacties aan politici. Maar Kamerleden mogen niets zeggen, praten met meel in hun mond en hullen zich in algemeenheden. Dat leidt tot allerlei woordenwisselingen en stellingnames die door de parlementariërs niet goed kunnen worden onderbouwd met gegevens uit de Miljoenennota. Met als gevolg dat er wel ferme taal wordt gesproken, maar de burger niet kan beoordelen op grond waarvan een Kamerlid dit zegt. Daar is de democratie niet mee gediend. Het gevaar is groot dat de burger op het verkeerde been wordt gezet of -als hij het spel doorheeft- zich verder van de politiek afkeert. De conclusie kan gemakkelijk zijn: daar in Den Haag roepen ze ook maar wat.

Enkele jaren geleden werd geconstateerd dat de embargoregeling die al jaren bestond niet meer werkte. Er waren omroepen en kranten, de kwaliteitskrant NRC Handelsblad voorop, die de embargoverklaring niet tekenden. Zij kregen dus geen stukken, maar kregen die wel te pakken en begonnen al op zaterdag voor Prinsjesdag delen van de regeringsplannen te publiceren. Wat aanvankelijk binnen journalistieke kringen als een puik stukje werk werd gezien, heeft inmiddels veel verwarring gebracht. De drang om snel nieuws te brengen, de eerste te zijn, lijkt onstuitbaar. En het uitlekken zal blijven gebeuren. Wat de regering ook besluit, het beste is als op een vast moment iedereen wordt geïnformeerd en de stukken direct worden vrijgegeven.