De bijzondere ligging van het oude, grotendeels buitendijks gebouwde centrum van Dordrecht stelt de stad al eeuwen voor problemen. Het water vormt een continue bedreiging voor honderden monumenten.Hans Waals van waterschap Hollandse Delta houdt er rekening mee dat de dijk over twee jaar wordt afgekeurd. „De Voorstraat moet voldoen aan de eisen. Bij de vorige keuring in 2006 kreeg de dijk nog het predikaat ”geen oordeel” van Rijkswaterstaat, maar nu zijn er meer gegevens bekend en voldoet hij waarschijnlijk niet aan de normen.”

Dijkversterking

De gemeente zit niet te wachten op een afkeuring door de inspectie. „Daarom willen we die vervelende toetsing voor zijn”, zegt projectleider Ellen Kelder van het Nieuwe Waterplan van Dordrecht. „Anders volgt namelijk bureaucratisch gedoe rond dijkversterking. Als gemeente houden we graag zelf de regie in handen. Daarom zoeken we nu al naar een oplossing. We willen kennis verzamelen om het probleem voortijdig op de lossen.”

Vloed

Een dieptepunt in de eeuwenoude strijd tegen water was de Sint-Elisabethvloed in 1421. De combinatie van een hoge rivierwaterstand en een noordwesterstorm richtte grote schade aan in Dordrecht. Het water vaagde tientallen dorpen in de omgeving weg. Zeker 2000 mensen kwamen om het leven.

Na de watersnoodramp in 1953 kon de dijk nog kunstmatig worden verhoogd. Het wegdek van de Voorstraat ligt daarmee op gemiddeld 3,30 meter boven NAP. Aan de straatkant zijn de woningen en winkels voorzien van gleuven. De gemeente kan daarin schotten plaatsen, waardoor de dijk zich op 3,80 meter boven NAP bevindt.

De woningen en winkels van de Voorstraat aan de kant van de haven vormen bij hoogwater dus de waterkering voor Dordrecht. Op 30 september krijgen de vloedschotten hun jaarlijkse controle.

Met de klimaatverandering en een stijgende zeespiegel in het verschiet zal de strijd tegen het water in Dordrecht voortduren. Er moet dan ook iets gebeuren. Kelder: „Of er komt een technische oplossing voor de Voorstraat óf we kunnen meeliften met een oplossing via een grootschaliger niveau, waardoor aanpassing van de dijk niet nodig is.”

Kelder doelt op het idee voor een ”afsluitbaar open Rijnmond” van de commissie-Veerman. In het plan worden de rivieren rond de Drechtsteden bij hoogwater afgesloten. De watermassa wordt dan door de Biesbosch geleid.

Volgens Waals is nog niet te zeggen welke oplossing Dordrecht moet kiezen. „Samen met de gemeente en de provincie overleggen we over de weg die we inslaan. Voor 2011, voor de toetsing, moet daar duidelijkheid over zijn. Eén ding is overigens helder: een dijk­versterkingsproject in een stedelijk gebied als de Voorstraat is zeer ingewikkeld.”

Ramp

Verschillende ondernemers in de Voorstraat hopen dat de oplossing van elders komt. „Als er grootschalige aanpassingen moeten plaatsvinden aan de straat is dat een ramp voor de ondernemers”, aldus Jolanda de Vries van Jo’s Lunchcorner. „Daarnaast raak je waarschijnlijk je goede reputatie als langste winkelstraat kwijt.”

Klaas Bart van Nes, specialist in klassieke muziek, snapt eigenlijk niets van de problemen met hoogwater in Dordrecht. „Je hebt echt bakken water nodig om de dijk te laten overstromen”, wijst Van Nes via het raam aan de achterkant van de winkel naar het zo’n 3 meter lager gelegen waterpeil. „Ik heb het water niet noemenswaardig zien stijgen. Vanwaar dan het probleem met de dijk?”

Natte kelder

Van Nes vindt het gesomber over overstromingen maar niets. „Natuurlijk moet je nadenken over de toekomst. Maar doe niet zo overdreven zolang er niets te merken is.” De muziekhandelaar reageert laconiek. „Al krijg ik een keer een natte kelder of winkel, nou en? Dat is toch allemaal weer te verhelpen.”

Ook antiquair Jan Rijsdijk zit niet direct te wachten op ingrijpende aanpassingen. „Dordrecht staat bekend om zijn antiekwinkels.” Rijsdijk is er dan ook zeker van dat klanten blijven komen. „Al ligt de weg open, ze komen ook wel via vlonders en planken.”