Uitgelaten springt Rico over het plein achter het politiebureau in Sneek. Zijn baas, politieman Nic Westrik (51) spreekt de jonge Mechelse herder vermanend toe. Komend weekend toont in Eindhoven een keur aan viervoeters zijn kwaliteiten op het Nederlands Kampioenschap Politiehonden.Westrik –„ik ben opgegroeid tussen de kennels”– gaf meer dan twintig jaar instructies aan de hondenbrigade van de Friese politie en had zelf als geleider tal van surveillancehonden onder zijn hoede. Nog altijd richt de Friese diender honden af, via de Koninklijke Nederlandse Politiehond Vereniging.

Politiehonden zijn geduchte wapens, legt Westrik uit. „De diensthond staat hoog in het geweldsspectrum van de politie. Eerst komt de wapenstok, dan pepperspray, dan een hele tijd niets, en dan de hond, nog gevolgd door het dienstwapen. We mogen de politiehond alleen inzetten bij ernstige stafbare feiten, zoals inbraken en overvallen. We sturen geen hond af op iemand die een gat in de schutting trapt.”

Een beet van een surveillancehond hakt erin. „Een getrainde politiehond heeft een kaakdruk van 200 kilo per vierkante centimeter. Alsof er een boomstam op je been valt.” Uit ervaring weet Westrik wat voor „gruwelijk letsel” een politiehond mensen kan toebrengen. Tijdens een training werd hij in zijn been gebeten. „Mijn kuit hing er los bij. Ik kreeg 46 hechtingen.”

Bij de speurtocht naar voortvluchtigen zijn politiehonden goud waard, stelt Westrik. „Honden hebben een fenomenaal reukvermogen. Een hond heeft 220 miljoen reukcellen, de mens 5 miljoen.” Dankzij zijn surveillancehond wist Westrik bijvoorbeeld overvallers van een tankstation in Heerenveen in de kladden te grijpen. „De hond volgde 2,5 kilometer lang het spoor door weilanden en sloten. De ene verdachte lag in een boerenschuur onder een aanhangwagen. De andere had zich in een sloot verstopt, die lag tot zijn lippen in het water. Even later stak de hond zijn neus omhoog. Dan weten wij: Hij heeft nog wat. De politiehond leidde ons naar de rugzak met daarin de buit: een kassalade en een lading sigaretten.”

Ook bij het zoeken naar inbrekers die zich in een pand hebben verscholen, is de politiehond ideaal, zegt de Friese politieman. „Als twee agenten een donker pand in moeten waarvan het alarm afgaat, kost dat veel tijd en zitten daar risico’s aan. Een verdachte kan zich bijvoorbeeld in een afvalbak verstoppen. Dan kan een agent ineens een knuppel in zijn nek krijgen.”

Politiehond Boris redde Westrik in 1984 in Sneek uit een hachelijke situatie. „Ik was bezig iemand handboeien om te doen, toen achter mij een andere vent een volle bierfles op mijn hoofd wilde kapotslaan. Boris merkte dat, sprong op, beet in de arm van die man en ving de klap op.” De man stak diverse keren met zijn mes in op de hond. Ook Westrik werd in zijn hand gestoken. De politieman schoot de messentrekker uiteindelijk in zijn been, om hem daarna in te rekenen. „Boris heeft het gelukkig overleefd en is sterker uit de strijd gekomen.”

Politiehonden moeten beschikken over „speurzin, moed en vasthoudendheid”, legt Westrik uit. „Tijdens de training testen we de moed van honden. Als het dier zich ergens in heeft vastgebeten, gooien we bijvoorbeeld pvc-buisjes op zijn rug. Dan moet hij onverstoorbaar door blijven bijten.”

De Nederlandse surveillancehond staat in de wereld „eenzaam aan de top”, stelt de Friese politieman, die trainingen geeft aan Amerikaanse politiecollega’s.

Toch is de politiehond geen „wondermiddel”, erkent Westrik. „Elke hond wil zijn baas plezieren. Van diegene krijgt hij immers een beloning. Om zijn baas te behagen, kan een hond bij het spoorzoeken in de richting gaan die de baas wil, hoewel de neus van het dier een andere kant wijst.” Soms zorgt de inzet van politiehonden voor een verrassende ontknoping van een zoektocht. „Een inbreker had zich laten insluiten in het filiaal van warenhuis V&D in Leeuwarden. Samen met een collega en onze twee honden doorzochten we dat gebouw, vijf etages hoog. Op een gegeven moment deed een van de honden zijn behoefte bij de kassa op de tweede verdieping.

Na 2,5 uur zoeken hadden we de verdachte niet gevonden. De honden waren helemaal leeg. Onder in het warenhuis dronken we nog een bakje koffie. Ik zei tegen mijn collega: We kunnen die hondenkeutel niet laten liggen. Met een V&D-zakje raapte mijn collega de troep op. In de donkere winkel scheen ik hem bij. Toen viel het schijnsel op een man die tussen klerenrekken kroop. De inbreker. Die bleek op het dak van het warenhuis te hebben gezeten. Hij was net via een luik weer naar beneden gekomen. Later schreven we in ons personeelsblad: Is het niet door de hond, dan wel door de stront, pakken zullen we ’m.”