”De Ramp, 50 jaar geleden”, een initiatief van het Bureau voor Toerisme Zeeland en touringcarbedrijf AMZ uit Borssele, zal dit jaar negen keer worden gehouden: op de vrijdagen 14 februari, 7 maart, 11 april en 24 oktober en de zaterdagen 29 maart, 26 april, 31 mei, 21 juni en 20 september.

De individuele deelnemers stappen op bij de NS-stations in Vlissingen, Middelburg en Goes. Een deskundige gids begeleidt het gezelschap. Hij attendeert op tal van zaken en vertelt ter plekke de nodige achtergrondinformatie en verhalen, waaronder ”het wonder van Colijnsplaat”. Het speciale eendaagsreisje rond de Oosterschelde start om 10.00 uur in Goes en eindigt daar om 17.30 uur. In de tussentijd heeft men onder meer het Museum Watersnood 1953 bij Ouwerkerk, Zierikzee en de Stormvloedkering bij Neeltje Jans bezocht. Na afloop ontvangt iedere deelnemer het boekje ”Echo’s van water” met verhalen van mensen van nu over de ramp van toen.

Het uitje kost 50 euro per persoon en is inclusief consumpties en koffietafel. Informatie en/of boekingen: 0113-351551 of www.amz.nl. Voor groepen kan het arrangement ook op andere dagen worden uitgevoerd, al dan niet gecompleteerd met een diner en/of verblijf: 0118-659988.

Exposities
In Zeeland, Zuid-Holland en Noord-Brabant vinden veel activiteiten rondom de herdenking van de watersnood plaats. Een uitvoerig overzicht is de vinden op www.delta2003.nl. Zo kan er in mei op Voorne-Putten en Rozenburg langs gedenktekens gefietst worden. In de ANWB Fietsgids van Zeeland staat verder de ”caissonroute” op Schouwen-Duiveland, terwijl in het ANWB Autorouteboek Nederland de ”Strijd tegen het water”-route is opgenomen.

Uit het grote aanbod aan tentoonstellingen volgt hieronder een selectie.

Brielle - In de tentoonstelling ”Help! De dijk bezwijkt!”, tot en met 15 februari in het waterschapshuis De Brielse Dijkring (De Rik 22), komen ook overstromingen van vóór 1953 aan bod. Veel origineel materiaal, voornamelijk kaarten en prenten, wordt voor de eerste maal tentoongesteld.

Bruinisse - Bij de foto-expositie ”Bru en de Ramp” komen de volgende thema’s aan de orde: de weersomstandigheden, waterstanden, dijkdoorbraken, hulpverlening, blijken van medeleven, evacuatie van een groot deel van de dorpeling, het dijkherstel en de bereddering na het droogvallen van de polder van Bruinisse. De tentoonstelling in het Visserijmuseum is van 14.00 tot 17.00 uur te zien en duurt tot en met 15 februari.

Den Haag - In het provinciehuis staat een watertentoonstelling die uitgebreid stilstaat bij de ramp. In maart sluit de provincie het ”Herdenken” van de watersnoodramp af en gaat deze expositie op reis door Zuid-Holland. Het accent wordt dan verlegd naar ”Leren”: lessen die geleerd zijn naar aanleiding van de ramp in 1953. Zo zijn er lesprojecten over de ramp beschikbaar voor scholen.

Den Haag - ”Noodlijnen”, tot en met 12 april in het Museum voor Communicatie, gaat over het belang van communicatie ten tijde van de ramp. Het museum, dat zaterdag gratis toegankelijk is, staat bol van bijzondere activiteiten. Zendamateurs reconstrueren een noodnet en de film ”De Ramp” wordt vertoond. Informatie: www.muscom.nl.

Dordrecht - De interactieve tentoonstelling ”33.000 ZandZakken; Dordrecht 1953” vertelt aan de hand van foto’s, kaarten, kranten, filmbeelden en ooggetuigenverslagen het Dordtse verhaal van de ramp en de gevolgen ervan. Thema’s daarbij zijn de topografische ontwikkeling van de stad vanaf het ontstaan tot aan 1953, de waterbeheersing door middel van dijken, molens en gemalen; het weer rond 31 januari, springtij en stormvloed; de overstroming zelf; persoonlijk leed; opvang en hulp en herstel, opbouw en toekomst. De expositie is tot en met 15 maart op woensdag t/m zaterdag van 13.00 tot 17.00 uur te bezichtigen in het Energiehuis aan de Noordendijk.

Dreischor - De tentoonstelling ”Mens durf te dijken”, van 1 maart tot en met 29 november in het Streek- en Landbouwmuseum Goemanszorg, gaat in op de wijze waarop waterbeheer en dijkenbouw plaatsvonden in Zeeland vóór 1953.

Hardinxveld-Giessendam - Ook de Alblasserwaard kwam vijftig jaar geleden onder water te staan. Museum De Knoperen Knop belicht tot en met 15 maart dat feit in de expositie ”Het water komt, dijkdoorbraken door de eeuwen heen”.

Hoek van Holland - Het Keringhuis start zaterdag een speciale ”Watersnoodramprondleiding”, tot 9 februari dagelijks om 13.30 uur. De rest van deze maand wordt de rondleiding op zaterdagen gegeven om 11.30, 13.30 en 15.00 uur. De bezoeker ziet de film ”De Aanleiding”, hoort een verslag over de rampnacht en krijgt uitleg over de Maeslantkering, het sluitstuk van de Deltawerken dat met zijn twee gigantische armen in één keer de Nieuwe Waterweg kan afsluiten. Voor kinderen is er op 5 februari een rondleiding om 15.00 uur, met als afsluiting een speurtocht (met waterpresentje) die inhaakt op de tentoonstelling ”Speuren in 53”. In het Keringhuis liggen allerlei objecten die hun eigen verhaal over de ramp vertellen, zoals een pop, een pan met aardappels, een oude radio en een neus. Op 15 februari draaien er films over watersnoodrampen. De buitententoonstelling ”1953, de dijken breken door!” laat zien hoe de situatie in 1953 was. Vlak naast het Keringhuis staat een huis waarvan alleen nog het dak boven water uitsteekt. De bezoeker ontdekt ook hoe hoog hij zelf woont en hoe hoog het water in 1953 kwam. Op 22 maart, Wereldwaterdag, start de expositie ”WereldWater”. De interactieve tentoonstelling stelt watersnoden in alle delen van de wereld centraal. Innovatieve oplossingen voor de toekomst komen eveneens aan bod. Informatie: www.keringhuis.nl.

Middelburg - Als cultuurhistorisch centrum voor Zeeland en de Zeeuwen kiest het Zeeuws Archief bewust voor herdenken door beleven. Niet de cijfers en de feiten, maar de belevenissen van mensen staan centraal. Archiefstukken, maar vooral foto’s, filmbeelden, geluidsfragmenten, voorwerpen en persoonlijke getuigenissen vertellen over de angst, de ontreddering, het verlies van dierbaren en van huis en haard. Maar ook over de dagen erna; over de hoop, redding, evacuatie en hulp, van organisaties én particulieren. De tentoonstelling ”We dachten dat de wereld verging…- Watersnoodramp 1953” is tot en met 7 juni te zien. Adres: Hofplein 16.

Middelburg - Radiozendamateurs demonstreren van 8 tot en met 15 februari in De Drvkkery (Markt 51) hoe er tijdens de ramp gecommuniceerd werd met de beperkte middelen van toen: seinsleutel en morsealfabet. Tussen 14.00 en 16.00 uur vinden demonstraties plaats. De boekhandel richtte rond het boekje ”Kanaal 3700”, dat de Vereniging van Radiozendamateurs op 1 februari 1954 uitgaf, een kleine tentoonstelling in, die tot en met 15 februari is te zien. Kanaal 3700 was destijds de golflengte waarop de radiozendamateurs mochten uitzenden. Het boekje geeft een vrij gedetailleerde samenvatting van de omstandigheden waaronder deze hobbyisten de communicatie verzorgden in het uitgestrekte ondergelopen gebied, waar vrijwel alle radio- en telefoonverkeer verbroken was. Sommigen woonden ver buiten het rampgebied, maar bleven dag en nacht op om geen bericht te missen. Anderen bouwden in Zeeland onder barre omstandigheden zelf zendapparatuur om de situatie aan de buitenwacht door te geven.

Oostkapelle - De expositie ”Dynamiek in de Delta; Zeeuwse natuur door de eeuwen heen”, tot en met 22 maart in het Zeeuws Biologisch Museum, toont onder meer de aangrijpende beelden van de inundatie van 1944 en de ramp van 1953. Tot 1953 voelde de Zeeuwse bevolking zich redelijk veilig achter de bestaande dijken. Er bestonden al plannen om de zeegaten af te dammen. Maar de zee was hen voor. Er werd vaart gezet achter de uitvoering van de Deltawerken. Dit was een drastische ingreep van de mens op het landschap om zichzelf te beschermen. Wat de invloed van de Deltawerken op het leven in het water was, is te zien in een panelenpresentatie van de provincie Zeeland.

Rotterdam - Geen bloed, geen zwaargewonden en geen toegetakelde lijken; de watersnoodramp van ’53 was er voor de media een van gepaste afstand. Dat is het beeld na een halve eeuw bij de tentoonstelling ”De Ramp van ’53 door het oog van de media” in het Nederlands fotomuseum in Rotterdam. De meeste fotoredacties deinzen tegenwoordig nauwelijks terug voor de harde werkelijkheid van drama’s en rampen. In 1953 niets van dit alles, terwijl er toch honderden doden waren te betreuren. Alleen uit de verhalen van weleer is op te maken dat de beelden soms dramatisch waren: vooral de door het zeewater opgeblazen lichamen. Krantenartikelen, foto’s, tv-films, Polygoonjournaals en radioberichten laten zien en horen dat het drama weliswaar groot was, „maar dat met man en macht de schouders eronder werden gezet om het leed te doen vergeten.” De ergste foto is wellicht een krachtig gebalde vuist die uit een put naar boven steekt, niet wetende of de persoon nu duidelijk maakt dat hij of zij vast zit of dat het ontzielde lichaam al is verstijfd. Natuurlijk bevatten de foto’s van onder anderen Aart Klein, Henk Jonker, Nico Naeff, Van Heemskerck Düker, Ed van der Elsken, Dolf Kruger en Ed van Wijk drama, heldhaftigheid en kwetsbaarheid, maar de sociale betrokkenheid was groot en daarom was er geen sprake van ellebogenwerk van de fotografen om de doden zo ’mooi’ mogelijk in beeld te krijgen. De drang om te scoren was er niet. Met een interactieve multimediamachine kunnen onder meer reportages en artikelen uit kranten en tijdschriften worden opgezocht. Ook filmbeelden, toespraken en Polygoonjournaals kunnen in één muisklik op een groot scherm worden getoverd. De expositie in het nieuwe museum aan de Witte de Withstraat is tot en met 8 maart te bezichtigen.

Rotterdam - Atlas Van Stolk toont in Museum Het Schielandhuis behalve prenten en tekeningen van eerdere overstromingen ook foto’s van het drama dat nog altijd diep gegrift staat in het geheugen van veel Nederlanders. Vier weken na de stormvloed verscheen het boek ”De Ramp”. De aangrijpende zwartwitfoto’s, tot en met 31 mei te zien op de tentoonstelling ”Watersnood 1953, steeds terugkerende beelden”, tonen hoe stereotiep ze soms zijn. Zo lijkt de compositie van een foto van een doorgebroken dijk in 1953 rechtstreeks te zijn ontleend aan prenten van zeventiende-eeuwse overstromingen. Op een gekleurde ets van de watersnood uit 1507 is te zien hoe boeren in Enkhuizen hun vee met bootjes in veiligheid proberen te brengen net zoals dat in 1953 gebeurde. De expositie toont ook twee filmpjes: beelden uit het Polygoonjournaal en een amateurfilm van de ramp in Rotterdam.

Sliedrecht - ”Sliedrecht tijdens de watersnood”, de titel van de tentoonstelling in het Sliedrechts Museum, is gedeeltelijk ontleend aan het recent verschenen boek van J. A. Batenburg, lid van de Historische Vereniging. De samenstellers van de expositie willen daarmee laten zien dat de herdenkingsactiviteiten in het dorp met elkaar samenhangen en elkaar aanvullen. Foto’s, documenten, persoonlijke herinneringen en materiaal, beschikbaar gesteld door het Hoogheemraadschap van de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden, zijn tot en met 8 maart te zien. Op woensdag- en zaterdagmiddag van 14.00 tot 17.00 uur of na afspraak op een ander tijdstip.

Spijkenisse - Van 4 februari tot en met 28 maart, op dinsdag tot en met vrijdag van 13.30 tot 17.00 uur, toont het Milieu Huis de expositie ”Sporen van Water”. De interactieve, educatieve tentoonstelling schenkt aandacht aan de watersnood op het eiland Putten en watersnood door de jaren heen in Nederland en daarbuiten. Informatie: 0180-600093 of www.milieu-huis.nl.

Stavenisse - In dorpshuis De Stove is tot en met 8 februari een herdenkingstentoonstelling. Tot en met 20 september is er een looproute door het dorp met informatieborden op twaalf historische locaties.

Terneuzen - De komende drie weken vormt de Grote Kerk het decor voor een fototentoonstelling over de ramp. Ook zal doorlopend een film uit het Polygoonarchief worden vertoond.

Texel - Ook de dijken van Texel bleken in 1953 niet bestand tegen het wassende water. In polder de Eendracht brak op 1 februari de dijk en zes personen van een groep toegesnelde vrijwilligers vonden daarbij de verdrinkingsdood. Die tragedie staat centraal in de dubbeltentoonstelling ”Door stormvloed overmand” van de Historische Vereniging en het Maritiem en Jutters Museum. De expositie in ”Tussen de Banke” is tot en met 8 februari te zien, in het Maritiem en Jutters Museum tot en met 11 oktober.

Zierikzee - ”Zierikzee tijdens de Ramp, februari 1953” is tot en met 8 februari gratis te bezichtigen. Tussen 1 mei en 1 november 2003 is de expositie alleen toegankelijk bij aankoop van een toegangskaartje voor het Stadhuismuseum.

Zwijndrecht - ”Februari 2003 - vijftig jaar na de Watersnoodramp”, in oudheidkamer De Vergulde Swaen, duurt tot 2 maart. De gemeenten Zwijndrecht en Willemstad waren de eerste die door middel van een telexbericht op 1 februari rond halfvijf ’s ochtends gewag maakten van de noodsituatie. In alle vroegte werd in Zwijndrecht de noodtoestand afgekondigd omdat het water over de Ringdijk sloeg.