„Honderdvierendertig panden.” Niet zonder trots memoreert Frederik E. Jansen, programmaleider Financieel Economische Criminaliteit, het aantal panden in en rond het Limburgse Kerkrade dat Justitie onlangs verbeurd heeft verklaard. De panden zijn van –familie van– de omstreden vastgoedhandelaar Joep J. Die wordt verdacht van onder meer witwassen van crimineel geld, hennepteelt en belastingfraude. „Er zijn oldtimers, schilderijen en hennepkwekerijen aangetroffen.” Naar verluidt gaat het om de grootste justitiële inbeslagname in Nederland tot nu toe. Die kant moet het op in de strijd tegen de misdaad, wil Jansen maar zeggen. Ontneem verdachten hun geld en goed.Financieel-economische criminaliteit treft de samenleving hard, schetst Jansen, dinsdag een van de sprekers op het hoofdbureau van politie in Zwolle, waar het project Financieel Economische Criminaliteit werd gelanceerd. Dat project gaat in een aantal politieregio’s draaien. „In Nederland circuleert naar schatting 18,5 miljard witgewassen geld. Fraude en witwassen ondermijnen de samenleving. Het is triest als je de verhalen hoort van mensen die slachtoffer zijn van bijvoorbeeld pinpasfraude. Die criminaliteit is vaak sluw en doortrapt.”

Justitie mag spullen vorderen als aannemelijk gemaakt kan worden dat die met crimineel geld zijn bekostigd.

Door jacht te maken op geld en dure spullen van criminelen, wil de politie misdadigers de wind uit de zeilen nemen. „Dé drijfveer van criminelen is geld. Dat geldt voor mensenhandel, cybercrime, hennepteelt. Door bijvoorbeeld dure auto’s of scooters af te pakken, willen we criminelen tegenhouden. Ik hoorde van een collega een verhaal over zaak waarin van de verdachte 75.000 euro en auto’s in beslag waren genomen. De officier van justitie eiste negen maanden cel inbeslagname van die 75.000 euro en auto’s. De rechter kwam uit op zes maanden cel en stond achter de inbeslagname van het geld en de auto’s. De advocaat vond dat hij het geweldig had gedaan, de celstraf was immers lager uitgevallen. De veroordeelde man was echter totaal niet te spreken over het vonnis. Hij vond het verschrikkelijk dat hij zijn geld en auto’s kwijt was.”

Agenten moeten alert zijn op onverklaarbare bezittingen van burgers, zet Jansen uiteen. „Er klopt iets niet als een jongere zonder werk rondrijdt in een dikke Porsche.”

Juist ook om andere burgers van het slechte pad af te houden, is het zaak om criminelen op de huid te zitten en bijvoorbeeld hun patserbakken te vorderen. „Iemand die een werkloze in een dure auto rond ziet rijden, denkt: hoe kan dat? Waarom moet ik sappelen om rond te komen? Zo iemand kan in de verleiding komen om ook criminele activiteiten te gaan ondernemen, zoals hennepteelt. Het is dus zaak om bezittingen van criminelen af te pakken. De burger vindt het prima als een witgewassen boot uit het water wordt getakeld.”

Meer dan voorheen zullen agenten bijgeschoold worden op het gebied van financieel-economisch politie-onderzoek, betoogt Jansen. „Agenten zullen ook een financieel-economische bril moeten gaan dragen. Neem de verkeerspolitie. Agenten zijn er op gespitst te controleren of de papieren en de technische staat van de auto in orde zijn. Ze zullen zich ook moeten gaan afvragen: Hoe kan de eigenaar die auto betaald hebben? Of: waar haalt iemand het geld vandaan om in een weekend 350 liter diesel voor een bootje te gebruiken.”

Agenten moeten op financieel-economisch terrein deskundiger worden. Is dat niet te hoog gegrepen? Er kunnen dienders zien die het lastig vinden zich op dat lastige terrein te bekwamen.

„We willen dat agenten financieel-economische criminaliteit gaan herkennen. De politie heeft 50.000 paar ogen. Daar moeten we gebruik van maken.

Maar niet iedereen hoeft een kasopstelling te kunnen maken. De bijscholing is niet voor iedereen even zwaar. Er zijn verschillende niveaus. Iemand aan de balie moet een aangifte van skimmen (pinpasfraude, red.) kunnen opnemen. Een ander is gespecialiseerd in het doorzien van financiële constructies.”

Bestaat het gevaar dat de grote criminelen de dans ontspringen, zoals bij de strijd tegen hennepteelt het geval lijkt te zijn?

„De politie kan de problemen niet alleen oplossen. Als het bijvoorbeeld gaat om de aanpak van vastgoedfraude, is samenwerking nodig met bijvoorbeeld makelaars, notarissen, verzekeraars het lokaal bestuur. Dan moet het lukken om ook de grote criminelen te pakken. Het is niet de bedoeling om te dweilen met de kraan open.”