De vertrouwenscrisis tussen banken beleefde vorig jaar oktober, kort na de val van de Amerikaanse bank Lehman Brothers, zijn hoogtepunt. Dat kwam tot uiting in de zogenoemde Euribor–rente, het tarief dat banken onderling in rekening brengen, die opliep tot boven de 5 procent.Donderdag is dit rentetarief teruggezakt naar het historisch lage niveau van 0,9 procent. Daarmee lijkt de kredietcrisis verleden tijd.

Maar het lage euribor–tarief zegt niet alles over hoe de banken ervoor staan. Dat de rente zo laag staat, komt doordat geld makkelijker te krijgen is. „Door omvangrijke kredieten van de Europese Centrale Bank van vele honderden miljarden euro’s hebben ze feitelijk overtollige liquiditeit", zegt Wim van Assenbergh, econoom bij Van Lanschot Bankiers.

De ECB had gehoopt dat banken de massale kredieten zouden doorzetten naar bedrijven en consumenten. Maar die hoop is ijdel gebleken, zo werd eerder deze week duidelijk uit ECB–onderzoek. De groei van de kredietverlening loopt in de eurozone juist hard terug. Vooral kleinere bedrijven zouden moeilijker aan leningen kunnen komen.

Volgens Van Assenbergh hebben de banken koudwatervrees. „Ze durven eigenlijk geen risico te nemen. Banken verwachten harde klappen te krijgen omdat bedrijven en consumenten straks leningen niet kunnen terugbetalen door de economische crisis. Ze versterken nu vast hun kapitaal– en liquiditeitspositie om die toekomstige klappen op te vangen".

Consumenten zien de lage rentetarieven ook niet volledig terug in alledaagse financiële producten, zoals hypotheken. Van Assenbergh: „Het is wel zo dat banken allerlei extra opslagen moeten rekenen, omdat ze zelf ook aanvullende kosten hebben. Maar voor een deel rekenen ze ook hogere tarieven omdat ze nu wat extra willen verdienen voor de zware tijden die komen".

Dat de hypotheekrente nog steeds vrij hoog is in vergelijking met de lage Europese rente (1 procent), komt ook door spaargeldtarieven. In veel gevallen financiert een bank een hypotheek met aangetrokken spaargeld. „Omdat spaarrentes door hevige concurrentie hoog hebben gelegen, drijft dat ook de prijs op hypotheken op", aldus de econoom.

Dat de rente op spaargeld de laatste tijd is verlaagd, betekent niet per se dat ook de hyptoheekrente omlaag kan. „Veel hypotheken met een lange rentevastperiode zijn gebaseerd op de kapitaalmarktrente, die de laatste tijd juist is gestegen", aldus Van Asenbergh". Volgens hem is het wel mogelijk dat hypotheken met een variabele rente goedkoper worden.

In Europa klinkt steeds vaker de oproep dat banken meer krediet moeten verschaffen en hun tarieven moeten verlagen. Afgelopen week deed de ECB dat en de Britse minister van Financiën, Alistair Darling.