Sommige collega-predikanten in Nederland zullen met een gevoel van onbehagen hebben kennisgenomen van de hartenkreet van Arjan Baan en John Kamphuis over de verering van Calvijn in de gereformeerde gezindte. Men zou aan persoonsverheerlijking doen. Dominees moeten ophouden met terugkijken naar Calvijn, stoppen met „intellectuele egobevrediging” en pastoraal hun werk beginnen te doen.Ik deel het onbehagen van mijn Nederlandse collega’s, dienaren van de Heere komen wel onder erg zwaar vuur te liggen. Maar de broeders Baan en Kamphuis hebben ook de vinger op een zere plek gelegd.

Uit de hartenkreet blijken enkele misverstanden. Deze leven waarschijnlijk breder en kunnen de verhouding tussen gemeenten en predikanten onnodig benadelen. Daarom ben ik als buitenlands predikant een neutraler spreekbuis dan mijn Nederlandse collega’s, die algauw van eigenbelang beschuldigd zouden kunnen worden. Bovendien ben ik werkzaam bij universitaire instellingen en houd mij dus bezig met wat door anderen kan aangezien worden voor „intellectuele egobevrediging.”

Laten we beginnen met de kritiek van persoonsverheerlijking. De Bijbel zou helder zijn dat alleen Jezus als gekruisigde in het middelpunt mag staan. Is dat zo? Wie Esther, Ruth, Richteren, Hebreeën 11 en Jakobus leest, weet dat mensen in de Bijbel vaak in het middelpunt van de belangstelling staan. Waarom? Om ervan te leren. Om moed en geloof te putten uit Gods gang met hun leven. Anders kunnen de Psalmen ook wel de prullenbak in. Zingen we ze nog met het hart? Daar ben ik weer bij Baan en Kamphuis. Hoe echt en levend is het bij ons?

Calvijns laat belangrijke lessen zien: zijn geloof dwars door tegenstand en beproeving; zijn fundamentele respect voor de Schriften als Woord van God. We hebben meer van dat soort voorbeelden nodig. Vooral in onze tijd. Daar wringt de schoen en begin ik mee te voelen met de twee broeders.

Fundamentalistisch

Voor velen, ook onder degenen die het dit jaar prominent over Calvijn hebben, heeft de Bijbel niet meer hetzelfde gezag als voor de reformator. Zij pleisteren het graf van de man uit Genève wit, maar zetten mensen die nu zo over de Bijbel denken als onwetenschappelijk en fundamentalistisch aan de kant.

Het tweede punt van kritiek is dat we niet moeten terugkijken, maar nu iets moeten doen. De dominees moeten pastoraal aan de slag, stoppen met intellectualiseren terwijl Rome op de Veluwe in brand staat. Laat ik begrip vragen voor mijn collega’s. Het werk van een predikant is niet gemakkelijk. In veel gemeenten is de dominee manusje van alles en iedereen heeft er nog zijn mening over ook. Je kunt maar een beperkt aantal mensen per week zien, anders ga je eraan onderdoor. Mensen komen zelden met leuke dingen bij de predikant. Mijn pastoraat bestaat bijvoorbeeld grotendeels uit mensen die geestelijk en lichamelijk afgetakeld zijn, kapot aan dementie en sommigen zelfs nog maar in de veertig of vijftig. Vanaf de zijlijn is het gemakkelijk praten.

Ernstige zaak

Dat brengt me bij de intellectuele egobevrediging. Predikanten hebben intellectuele stimulans nodig, al was het maar als afleiding en voor hun eigen geestelijke gezondheid en bruikbaarheid voor de lange termijn. Dan zijn er ook predikanten met een speciale roeping op academisch vlak. Er is grote nood in de wetenschappelijke wereld, die gedomineerd wordt door mensen met een geheel ander visie op de Schrift dan Calvijn. Maar, met Baan en Kamphuis, geen dode belijdenis der waarheid ervoor in de plaats, maar een levende omgang met de Heere op wetenschappelijk niveau.

Als de gereformeerde gezindte een ernstig gebrek heeft aan toerusting voor ware gelovigen en eigen clubjes in stand houdt die belijdenis der waarheid doen zonder de Heere te kennen, dan is dat een bijzonder ernstige zaak die dringend aandacht verdient. Men moet Baan en Kamphuis dankbaar zijn dat zij dit aankaarten. Het is echter niet een probleem dat door de aandacht voor Calvijn veroorzaakt wordt, maar slechts aan het licht gebracht.

Calvijn geeft juist het antwoord: Terug naar de Heere en de Schriften, met geloof! Zo zie je maar weer, gezonde heiligenverering brengt nader tot God: in de ontdekking aan schuld en onderwerping aan Zijn gezag. Zo komen we samen terug bij de Christus van Calvijn. Mogen we daar nog veel van zien in dit Calvijnjaar.

De auteur is presbyteriaans predikant in Australië en buitengewoon hoogleraar Nieuwe Testament, Grieks en kerkgeschiedenis aan de North-West University in Potchefstroom, Zuid-Afrika.