Voorovergebogen zit Marianne Schip­aanboord aan een tafel. Voor haar ligt een groot vel papier. Haar linkerhand omklemt een zwarte tekenpen, waarmee ze ingespannen lijnen trekt. Ondanks haar spasme heeft ze de pen grotendeels onder controle. Soms wacht ze even voor ze een streep trekt.Uit het mandje van haar oranje rollator pakt ze een tekening. ”Oude Beukelaar afgebroken”, staat erop. Dan wijst ze naar de tekening waaraan ze bezig is. Een gebouw trekt de aandacht. Erboven zweven gekleurde ballonnen. De donkere lijnen zijn opgevuld met gekleurde aquarelverf.

”De Boog. Hartelijk gefeliciteerd”, schreef Schipaanboord onder het huis. „Ze woont in de Beukelaar, een woonlocatie voor verstandelijk gehandicapten in ’s-Gravenpolder. Afgelopen week is het nieuwe appartementencomplex De Boog geopend. Daar is ze helemaal vol van”, vertelt Schaart. „Daarom tekent ze erover. Het is haar manier van verwerken.” Schipaanboord schreef nog iets bij de tekening. „Dank u Heere. Oude Beukelaar is afgebroken met de graafmachine. Geen mensen in.”

Duim omhoog

Vindt u tekenen fijn? Via een briefje wordt de vraag aan Schipaanboord gesteld. Op haar gezicht verschijnt een lach. Overtuigend steekt ze haar duim omhoog.

Sinds juli 2005 werkt Schipaanboord drie dagen per week in De Kaai, werkplaats voor kunstenaars met een verstandelijke beperking. Daarnaast gaat ze één dag naar een productiegroep. Ze verpakt daar lijmtubes in kartonnen doosjes. „Omdat ze spastisch is, is het heel lastig voor haar om niet in de tube te knijpen. Toch kan ze het werk goed en dat is knap”, zegt de begeleider.

Marianne Schipaanboord is volgens Schaart een bijzondere kunstenaar. „De meeste gehandicapten tekenen of schilderen abstract, maar zij tekent realistisch. Dat is uniek. Bovendien tekent ze alles rechtstreeks. Veel kunstenaars maken eerst een kladversie en gummen hier wat uit en tekenen daar wat bij. Maar zij zet alles in één keer op papier. Binnen de kunst­wereld wordt haar werk geaccepteerd en valt het onder de stroming outsider art. Dat is kunst voor mensen die geen opleiding hebben gevolgd. Vaak zijn dat kunstenaars met een handicap of een psychische aandoening.”

Kaarsrecht

Schipaanboords werk is tentoongesteld in het atelier in Goes, op een beurs in Wenen en zelfs in New York. Toen ze net begon in De Kaai, zochten haar begeleiders uit welke materialen het beste bij haar werkwijze passen. Meestal gebruikt ze een zwart pennetje en aquarelverf. Verder maakt ze wel eens lino’s. „Ze maakt een tekening op een stukje linoleum en snijdt dat daarna uit met een scherp mesje. Ondanks haar spasme kan ze dat kaarsrecht”, vertelt Schaart.

De begeleider merkt dat Schipaanboord zich in haar werk ontwikkelt sinds ze bij De Kaai tekent. „Ze komt steeds meer los. Er zitten heel sterke tekeningen tussen. Toen ze hier kwam, was haar moeder net overleden. Ze tekende toen veel over haar moeder. Je merkt daaraan dat tekenen ook een manier van verwerken voor haar is. Het is geweldig dat iemand die niet kan horen en praten zich op deze manier toch kan uiten.”

Volgens haar begeleider tekent Schip­aanboord vaak over dezelfde onderwerpen. „Zo zijn douche en water thema’s die regelmatig terugkeren. Ze tekent zichzelf dan onder de douche. Ook gebruikt ze voor veel tekeningen de Bijbel als inspiratiebron. De laatste tijd is de bouw van het nieuwe huis een hot item. Zo tekende ze een zwangere buik met het gebouw erin. Het stelde de geboorte van het nieuwe pand voor. Dat vond ik een knappe vondst.”

Als Schipaanboord lang bij dezelfde onderwerpen blijft hangen, neemt een begeleider haar mee naar buiten of naar een tentoonstelling. Daar doet ze inspiratie voor nieuwe onderwerpen op.

Religie

Op de kast staat een grote doos met tekeningen van Schipaanboord. Ze zijn gebundeld per onderwerp, zoals douches, portretten, huizen, eten, Israël en religie. Het mapje religie bevat vooral tekeningen met Bijbelse taferelen en van kerkdiensten. Een van de platen toont het interieur van een kerk. Een dominee staat op de kansel en de gemeenteleden zitten keurig netjes in hun bank te luisteren. Ook deze tekening maakte Schipaanboord met zwarte pen en aquarelverf. De zwarte lijnen zijn niet strak, maar losjes. Dit geeft de afbeelding een speels effect.

Op een andere tekening zijn wandelende mensen te zien. De hoedjes van de dames tonen dat ze op weg zijn naar de kerk. Ook de wolk met drie kruisen duidt hierop. De huisjes op de achtergrond zijn duidelijk Israëlisch. „Marianne is wel eens op vakantie geweest in Israël. De dingen die ze daar nog van weet, combineert ze met die van Nederland”, legt Schaart uit.

Felle kleuren

De begeleider wijst naar een tekening die naast Schipaanboords doos ligt. Er staat een mannetje op dat met felle kleuren is ingekleurd. „Kijk, deze is duidelijk van een ander niveau en meer abstract. Zie je het verschil met Mariannes tekeningen?” zegt Schaart.

Het werk van Marianne Schipaanboord is te koop. Een tekening kost tussen de 150 en de 200 euro. Veel wordt er niet verkocht. „Het werk is erg persoonlijk en vaak staat er tekst bij. Dat is niet zo geschikt voor aan de muur.”

Even vindt Schipaanboord de aandacht voor haar werk interessant. Maar al snel werkt ze weer geconcentreerd verder. Of haar werk nu verkocht wordt of niet, ze gaat helemaal op in haar eigen wereldje en geniet ervan om op haar manier te communiceren met kunst.