Ruim een jaar geleden omschreef ik de Nederlandse situatie van het dossier Leven Lang Leren als leven lang leuteren. Het regeerakkoord, de kennisinvesteringsagenda, de participatietop van 2007, de commissie Bakker, de OESO-rapportage: al die akkoorden en adviezen wezen dezelfde kant uit: Nederland, je loopt hopeloos achter op alle doelstellingen rond leven lang leren. Dat leidde tot het Nationaal Actieplan Open Infrastructuur voor Leven Lang Leren in februari 2008. Ondertekenaars zijn alle onderwijspartijen, sociale partners en gemeenten.Vervolgens werd er een regiegroep ingesteld om de actiepunten uit te werken, en die kwamen er niet uit. En toen kwam er geen aanvraag voor advies aan SER. En toen was er een najaarsakkoord waarin de uitwerking van de Leven Lang Lerenactiepunten aan de Stichting van de Arbeid (StAR) werd toegewezen. En toen kwam er een Denktank Leven lang Leren. En toen kwam het Innovatieplatform met nogmaals de constatering dat we achterlopen.

En toen werd het juni 2009. Er is nog steeds geen uitwerking van het Nationaal Actieplan door de StAR opgeleverd, ik heb nog niets van de Denktank vernomen, en de follow-up van het Innovatieplatform moet nog komen. In mijn omgeving slaat het cynisme toe: om het dossier Leven Lang Leren wordt een leven lang gelachen!

De economische crisis leidt in ons land tot meer aandacht voor scholing. Een aantal scholingsfondsen meldt dat de bodem van de jaarkas in zicht is, werktijdverkorting wordt gecombineerd met scholing, en de dreigende werkloosheid onder afgestudeerden op mbo en hbo wordt gepareerd met scholingsmaatregelen, zoals verlengd verblijf op school. Hulde aan iedereen die zich hiervoor inzet. En toch heb ik mijn twijfels. Is dit het grote scholingsoffensief onder werkenden? Wordt de infrastructuur voor de tweede leerweg naast de eerste leerweg van basisschool tot universiteit nu echt aangepakt en uitgebreid?

Waar het bij het bevorderen van leven lang leren om gaat is om werkenden bewust te maken van de noodzaak tot investeren in het vergroten van het kennisniveau. Het moet volstrekt normaal worden dat je tijdens je loopbaan af en toe tijd en middelen steekt in de eigen scholing.

Mondjesmaat

Een echte structuurverandering, bijvoorbeeld door het investeren in een open en flexibele tweede leerweg (mbo/hbo) wordt niet bereikt. Sterker, doordat de instellingen het nu druk hebben met werklozen of bedreigden op de arbeidsmarkt, voelen ze minder de noodzaak tot structurele veranderingen. Geld voor kortetermijnscholing is er ineens volop, waardoor het geld voor de structurele aanpak onvoldoende is.

De Nederlander geeft minder uit, maar spaart. Onderwijs laat hij het liefst door de overheid of werkgever betalen. Zelf investeren met financiële middelen komt maar mondjesmaat voor. Hij is gierig geworden, terwijl juist nu leergierigheid is gewenst. Juist de deelname van grote groepen werkenden die níet met ontslag worden bedreigd aan het formele publieke onderwijs is nodig om de noodzakelijk push naar meer leven lang leren tot stand te brengen.

De auteur is voorzitter van het college van bestuur van de Open Universiteit. Dit artikel is ontleend aan zijn toespraak vorige week bij de opening van het academisch jaar.