Zijn predikanten inderdaad extra vatbaar voor de zonde van dronkenschap en overspel? Of komt het doordat ambtsdragers in een glazen huis leven en als ze een misstap begaan, dat snel breed uitgemeten wordt?Dat laatste gebeurde gisteravond ook in een uitzending van Zembla. Het tv-programma becijfert dat er in Nederland gemiddeld veertig keer per jaar wat fout gaat in een pastorale relatie. Dat is schokkend. Terwijl er de afgelopen jaren veel aandacht is geweest voor seksueel misbruik in de Rooms-Katholieke Kerk in de VS en Ierland, leek de situatie in Nederland beperkt te blijven tot incidenten. Helaas blijkt het toch om zo’n veertig meldingen per jaar te gaan.

Maar nog schokkender is de conclusie van Zembla dat de kerken de neiging hebben dat toe te dekken en dat ze voor de daders vaak een straffeloze oplossing zoeken in de vorm van een overplaatsing. Soms worden slacht­offers zelfs als daders aangemerkt.

Het is raadzaam dat kerken de uitzending van Zembla zeer serieus nemen. Want ook al zijn er vraag­tekens te plaatsen bij de conclusies, dit soort tv-programma’s bepaalt wel de publieke opinie in Nederland over de kerken en het christendom in het algemeen. Al voorafgaand aan de uitzending ontstonden er zeer onsmakelijke internetdiscussies.

Op het aantal van veertig meldingen per jaar valt wel wat af te dingen. Bij nader onderzoek blijkt dat niet alle klachten gegrond zijn. Terecht hebben kerken altijd gesteld dat zulke beschuldigingen goed onderbouwd moeten zijn. Paulus adviseerde al klachten tegen ambtsdragers alleen te aanvaarden als er meer getuigen zijn. De Statenvertalers lichten bij dit advies in 1 Tim. 5:19 toe dat zo’n voorganger door z’n positie vatbaar is voor onterechte verdachtmakingen.

Maar dat mag nooit een vrijbrief zijn om het kwaad te verdoezelen. In het volgende vers zegt Paulus dat, als de beschuldiging inderdaad terecht blijkt te zijn, de ambtsdrager in het openbaar bestraft moet worden. Dat laat geen enkele ruimte voor de doofpotcultuur waar Zembla over spreekt.

Met name de Rooms-Katholieke Kerk heeft hierin de schijn tegen. Sinds 1962 is een document van kracht, Crimen Sollicitationis, dat beschrijft hoe bisschoppen moeten omgaan met zedenkwesties. Het tot enkele jaren geleden geheime stuk schreef absolute geheimhouding voor aan alle betrokkenen. De roomse kerk is er daarom van beschuldigd hiermee ook slacht­offers het zwijgen op te leggen en de weg naar een aangifte af te snijden.

De kerken van de Reformatie hebben vanouds gesteld dat ambtsdragers die een „openbare grove zonde” begaan, direct geschorst of afgezet moeten worden. Het is de vraag of dat altijd goed verloopt en of de drempel voor slachtoffers niet te hoog is. Een onafhankelijk meldpunt ontbreekt helaas nog in een deel van de kerken. Juist de openheid in de (nieuwe) media leidt ertoe dat de waarheid later toch boven water komt.

Het voorbeeld waar Zembla mee begint, de kwestie Overberg, laat echter zien dat hier geen sprake was van een doofpot. Dezelfde kwestie maakt ook duidelijk dat aangifte bij de politie noodzakelijk is: een van de woordvoerders stelt dat 80 procent van het laakbare gedrag bij een kerkelijk onderzoek niet boven water gekomen zou zijn. Alle kerken zouden dat in hun protocol moeten opnemen. Niet alleen uit respect voor de slachtoffers, maar ook uit hoogachting voor het ambt en vooral voor de Naam van God die door zulke zonden gelasterd wordt.