Hollands glorie in de Barentszzee
Een kaars, een bloem en 118 portretten tegen een zwarte achtergrond. Het drama van de onderzeeër Koersk krijgt in het Sliedrechtse Baggermuseum een gezicht. De berging van het paradepaardje van de Russische marine was mensenwerk, een knap staaltje. Ook dat is op de tentoonstelling te zien. „Rode draad is: waarin een klein land groot kan zijn”, aldus conservator en beheerder Hans Wijn.
Ontegenzeglijk komt de bezoeker onder de indruk. Is het de opzet van de tentoonstelling, met veel foto’s en weinig tekst? Is het de introductiefilm over de berging van de onderwatergigant? Of zijn het de foto’s zelf? Bijvoorbeeld van het vijfjarige jochie dat met onbeholpen, kinderlijke ogen de wereld in staart, eigenlijk onwetend van het drama waar hij -de halfwees- toch bij betrokken is. Het bijschrift: ”Zijn vader was op de Koersk”.
Of is het de foto van die stoere Mammoet-man, de directeur van het Russische kantoor van deze Nederlandse bergingsonderneming? Bij het naar boven halen van de Koersk kan hij zijn ogen niet droog houden. Het is tenslotte de trots van zíjn vaderland en het zijn zíjn landgenoten die omgekomen zijn.
Trots en tragiek. Het dubbele gevoel bij deze tentoonstelling betreft ook de stortvloed aan materiaal over de Koersk en de aandacht ervoor in de wereldpers enerzijds, en anderzijds de wetenschap dat dagelijks tientallen, zo niet honderden Russische militairen roem- en naamloos omkomen op de slagvelden en in de steden van Tsjetsjenië. Toch is de aandacht voor de Koersk terecht, meent Wijn. „Het drama is groot, dat staat vast. Maar technisch gezien is er met de berging een huzarenstuk geleverd. Voor het oog van de hele wereld heeft zo’n Nederlands bedrijf dan toch maar het onmogelijke gedaan.”
Dwalend door de tentoonstellingsruimte groeit je bewondering voor de mannen en vrouwen van de bergingscombinatie Mammoet/Smit steeds meer. De media hebben er in 2000 en 2001 ruimschoots aandacht aan geschonken, maar in de rust van het Sliedrechtse museum kan alles nog eens goed doordringen. Het haast onmenselijke werk van de duikers, de enorme takelinstallaties aan het dek van het bergingsponton Giant 4, de huizenhoge golven van een najaarsstorm in de Barentszzee: onbedoeld maken ze ons landje groter en groter.
Toch blijft het mensenwerk, een strijd tegen de elementen. En juist het menselijke element heeft fotograaf Simeon Maisterman treffend in beeld gebracht. Maisterman is fotograaf bij het Russische persbureau Itar-Tass en had toestemming de berging van A tot Z te volgen.
Meerwaarde
Wijn kreeg via Van Seumeren, eigenaar van Mammoet, lucht van een expositie van Maistermans foto’s in Rusland. Via dezelfde firma lukte het hem de foto’s naar Nederland te krijgen. „Daarom is onze expositie anders dan die in Maassluis, waar ook een tentoonstelling over de berging van de Koersk is geweest. Die twee bijten elkaar overigens niet. Een deel van het materiaal van Maassluis ligt ook in Sliedrecht. De foto’s van Maisterman geven er echter wel een meerwaarde aan.”
De expositie in Sliedrecht heeft, hoe indrukwekkend ook, weinig met baggeren te maken. Wijn erkent dat. „Toch is er een link. Ook dit werk speelt zich grotendeels af in de eenzaamheid. En ook hier is groot, zwaar en tot de verbeelding sprekend materieel ingezet. Allemaal parallellen met het baggerwerk. Natuurlijk zijn wij allereerst een baggermuseum. Maar vanuit de gedachte dat wij als land met baggeren toonaangevend zijn, vinden wij dat we ook best trots mogen zijn op wat er nog meer door Hollanders op, in en onder water wordt gepresteerd. Daar hebben wij de wisselexposities voor.”
”Het lichten van de Kursk” loopt tot en met 29 maart. Het Baggermuseum is van dinsdag tot en met zaterdag open van 14.00 tot 17.00 uur. Volwassenen betalen 2,30 euro entree, kinderen en 65+ 1,40 euro. Meer informatie: www.baggermuseum.nl of 0184-414166.