Een reactie uit Moskou liet dan ook niet op zich wachten. De Russische president Dmitri Medvedev omschreef de oefeningen als een „openlijke provocatie”, en zijn minister van Buitenlandse Zaken, Sergej Lavrov, zegde af voor een zitting van de NAVO-Rusland Raad – de eerste sinds de oorlog met Georgië.De NAVO probeerde olie op de golven te gooien door vanuit het hoofdkwartier in Brussel te roepen dat de oefeningen –die al sinds vorig jaar maart stonden gepland en waaraan niet meer dan duizend NAVO-militairen deelnemen– niet tegen Rusland zijn gericht. Bovendien weigerde Moskou in te gaan op de uitnodiging van de NAVO om de oefeningen te laten bijwonen door Russische waarnemers.

Op het Kremlin maakte het commentaar van de NAVO weinig indruk. De Russische leiders wijzen niet op het militaire, maar op het politieke aspect van de oefeningen. Wat hen onder meer steekt, is dat niet alleen NAVO-lidstaten aan de training deelnemen, maar ook Oost-Europese landen als Oekraïne en Azerbeidzjan; Armenië trok zich op het allerlaatst terug.

De vraag is in hoeverre er waarde moet worden gehecht aan de kritiek vanuit Rusland. Strikt genomen weinig. Moskou mag de Kaukasus –evenals nagenoeg alle voormalige lidstaten van de Sovjet-Unie– als zijn ‘achtertuin’ beschouwen, feit is dat deze landen inmiddels soeverein zijn en geen inmenging in hun binnenlandse aangelegenheden hoeven te tolereren.

Die constatering betekent niet automatisch dat de NAVO nu zo verstandig opereert en niet beter de oefeningen had kunnen afblazen – nog even los van de vraag of dat toegeven aan Russische druk zou zijn geweest. Het enige wat de huidige oefeningen het militaire bondgenootschap opleveren, is opnieuw een verslechterde relatie met Moskou, en dat op een moment waarop de ergste kou uit de lucht leek. Het druist bovendien in tegen het streven van de nieuwe Amerikaanse regering onder leiding van president Barack Obama, om in de relatie met Rusland –na de confrontatiepolitiek van diens voorganger George Bush– de resetknop in te drukken en opnieuw te beginnen.

Winst is er voor de NAVO op de Kaukasus voorlopig niet te halen – zeker niet na de oorlog van afgelopen zomer tussen Georgië en Rusland, dat de separatistische regio’s Abchazië en Zuid-Ossetië inmiddels als soevereine staten heeft erkend en zijn troepenmacht in die gebieden fors heeft uitgebreid. Een instabiel land met grensconflicten heeft volgens de regels van de NAVO zelf immers niets te zoeken binnen de militaire verdrags­organisatie.

Om die reden zou de NAVO ook Oekraïne op afstand moeten houden. Nog altijd wordt het land verscheurd door de tegenstelling tussen oost en west. Bovendien is twee derde van de Oekraïners gekant tegen het NAVO-lidmaatschap.

De NAVO-oefeningen in Georgië drijven de spanningen en rivaliteit met Rusland weer onnodig op, daar waar diplomatie en samenwerking juist dringend zijn gewenst. Niet in de laatste plaats vanwege de nucleaire dreiging vanuit Iran, dat op dit moment waarschijnlijk de grootste bedreiging voor de wereldvrede vormt. Maar ook vanwege de NAVO-operatie in Afghanistan en de ge­garandeerde toevoer van olie en gas naar West-Europa.

Dick Tromp

Reageren aan scribent? buza@refdag.nl.