Dinsdag werd bekendgemaakt dat de Duitse detailhandelsverkopen in november de grootste daling in meer dan een jaar kenden. Dit illustreert dat de consument terughoudender wordt in zijn bestedingen. Behalve negatief nieuws met betrekking tot de overheidsfinanciën ligt hier de oplopende werkloosheid aan ten grondslag. In december bereikte deze met 4,2 miljoen personen het hoogste niveau in 4,5 jaar. Maar liefst 10,1 procent van de Duitse beroepsbevolking is volgens de donderdag gepubliceerde cijfers nu werkloos.

Dat de Duitse economie nu afstevent op een hernieuwde recessie is naar de mening van Stroeve echter allerminst zeker. De situatie op de arbeidsmarkt loopt altijd achter op de economische ontwikkeling, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de orderontvangsten in de industrie. Nadat woensdag al een flinke stijging van de machineorders in november was gemeld, bleek gisteren dat ook de totale orderontvangsten waren toegenomen. Oorzaak was een sterke stijging van de exportorders.

Volgens Stroeve bevestigt dit hun verwachting dat de Duitse economie in de tweede helft van het jaar een exportgeleid herstel zal laten zien. Voorlopig blijft echter sprake van een bij de rest van de eurozone achterblijvende economische groei.

De Europese Commissie verhoogde donderdag de groeiprognose voor de eurozone in het eerste kwartaal. Het voorspelde groeitempo is met -0,1 procent à +0,3 procent per kwartaal echter nog altijd mager en ook lager dan de voor het vierde kwartaal geraamde 0,1 à 0,4 procent. Voor de ECB was de zwakke economische ontwikkeling op dezelfde dag nog geen reden om de rente verder te verlagen. Voor de komende maanden behoort een dergelijke stap echter zeker tot de mogelijkheden.

Veel aandacht was er deze week voor de begrotingsplannen van de Amerikaanse president Bush. Deze wil in de komende tien jaar voor 670 miljard euro aan belastingverlaging doorvoeren. Dit stimulerende begrotingsbeleid zal ook al in 2003 een impuls aan de economische groei geven, maar het grootste deel van de stimulansen zal later komen. Dit komt naar onze mening als mosterd na de maaltijd, aangezien voor de rest van het jaar -ook zonder de maatregelen- een aantrekkende groei wordt verwacht. Daarnaast brengt het oplopende begrotingstekort het gevaar met zich mee van een stijging van de lange rente. Bush c.s. rekenen op een terugverdieneffect van de belastingverlagingen doordat de consumenten meer gaan uitgeven. De ervaring met de reaganomics-periode in de jaren tachtig leert echter dat bij dit beleid grote vraagtekens moeten worden gezet.

Gistermiddag werden in de VS tegenvallende arbeidsmarktcijfers gepubliceerd. De werkloosheid bleef 6 procent, maar het aantal banen daalde met ruim 100.000, waar gerekend was op een stijging met 20.000. Op grond van de dalende trend in het aantal nieuwe aanvragen voor werkloosheidsuitkeringen verwachten analisten dat de Amerikaanse arbeidsmarkt niet veel verder meer zal verslechteren.

Volgende week worden voor meerdere Europese landen alsook voor de VS cijfers met betrekking tot de industriële productie bekendgemaakt. Een herstel in de industrie is cruciaal voor de economische vooruitzichten, aangezien de zwakte vooral in de industrie zat en niet zozeer in de dienstensector.

Maandag worden de Duitse cijfers bekendgemaakt. De consensusverwachting is een stijging van 0,3 procent op maandbasis, volgend op een daling van 1,3 procent in oktober. De verwachte stijging is deels een correctie op een werkdageffect in de voorgaande maand; onderliggend is dat de ontwikkeling van de Duitse industrie nog steeds zwak is. De positieve ontwikkeling van de exportorders heeft meer tijd nodig om door te werken in de productiecijfers.

Woensdag zal de aandacht van de financiële markten in eerste instantie vooral uitgaan naar de Britse arbeidsmarktcijfers. De werkloosheid in het VK bedraagt nog steeds niet meer dan 3,1 procent van de beroepsbevolking. Doordat de arbeidsmarkt achter de economische ontwikkeling aanloopt en de winstontwikkeling in het bedrijfsleven nog steeds te wensen overlaat, moet met alsnog een stijging van de werkloosheid rekening worden gehouden.

Voor het decembercijfer is de marktverwachting niettemin een ongewijzigd werkloosheidspercentage. ’s Avonds zal het Beige Book van de Federal Reserve waarschijnlijk geen verrassingen opleveren. Sinds het verschijnen van de vorige editie is het conjunctuurbeeld in de VS niet wezenlijk veranderd. Het grootste vraagteken is de ontwikkeling van de detailhandelsverkopen, die in de belangrijke decembermaand tegenvielen.

Donderdagmiddag worden in de VS achtereenvolgens cijfers betreffende de inflatie, het aantal uitkeringsaanvragen en de Philadelphia Fed-index bekendgemaakt. Aangezien de inflatie momenteel geen issue is (deze is gematigd en de Fed richt zich nu vooral op de groei), zullen de consumentenprijscijfers de markten waarschijnlijk niet in beweging zetten. Voor de wekelijks uitkomende uitkeringsaanvragen geldt dit waarschijnlijk ook, maar het indexcijfer van de Philadelphia Fed kan -als vooruitblikkende indicator voor de ontwikkelingen in de industrie- wel enig vuurwerk opleveren.

Voorzichtigheid is echter geboden aangezien het een sterk schommelende indicator betreft. Een betrouwbaarder indicator voor de ontwikkeling van de Amerikaanse industrie is de bekende ISM-inkoopmananagersindex. Deze wijst sinds kort weer duidelijk omhoog. De vrijdag uitkomende decembercijfers voor de industriële productie in december zullen in lijn hiermee waarschijnlijk een stijging laten zien. Later op de middag komt het consumentenvertrouwen zoals gemeten door de University of Michigan uit. In oktober en november herstelde het vertrouwen, na in de voorgaande vijf maanden sterk te zijn teruggevallen. Voor december is de verwachting een lichte verdere stijging, maar met de dalende aandelenkoersen in deze maand, de aanhoudende onzekerheid rond Irak en de daling van de werkgelgenheid is dit naar de mening van Stroeve allerminst een zekere uitkomst.

Deze rubriek komt tot stand in samenwerking met effectenbank Stroeve.