De best beveiligde monarch van Europa is ongetwijfeld koning Juan Carlos van Spanje. Voortdurend ligt de dreiging van de militante afscheidingsbeweging ETA op de loer. De koning staat boven aan haar dodenlijst.Vorige maand nog meldde de Spaanse minister van Binnenlandse Zaken dat enkele jaren geleden een aanslag op de koning was voorkomen. ETA-leden waren van plan de helikopter of het vliegtuig van de Spaanse vorst met een raket uit de lucht schieten. Eind jaren negentig voorkwam de beveiliging zeker twee bomaanslagen op de Spaanse koninklijke familie.

In 1995 had het niet veel gescheeld of het was misgegaan. De koning lag die zomer met zijn jacht in de haven van Palma de Mallorca, de hoofdstad van het eiland Mallorca, en verbleef op zijn vakantieadres, het Mariventpaleis.

Een ETA-lid had de koning vanuit een appartement drie keer in het vizier van zijn precisiewapen. Hij had de trekker kunnen overhalen, maar deed dat niet omdat zijn vluchtroute nog niet voor 100 procent was geregeld. De Spaanse politie ontdekte het plan op tijd en arresteerde drie mannen.

Voeteneind

Het Engelse koningshuis heeft jaren onder vergelijkbare dreiging geleefd, toen de Noord-Ierse terreurbeweging IRA het voorzien had op vooraanstaande Britten. De IRA is er nooit in geslaagd een aanslag op de Windsors te plegen.

Het opmerkelijkste incident dat zich voordeed rond koningin Elizabeth vond plaats op 9 juli 1982. Toen de vorstin die ochtend wakker werd, zat er een onbekende man aan het voeteneind. De koningin reageerde kalm en belde de telefooncentrale om de politie te laten komen. Daarna ging zij een gesprek aan met de verwarde man.

De koningin belde ook om een kamermeisje, maar zij kwam –evenmin als de politie– niet een-twee-drie opdagen. Pas na tien minuten verscheen een hoveling in haar kamer en kon de man, die aan zijn hand bloedde, worden meegenomen.

Het Engelse volk was ontzet toen het over de indringer hoorde. Toenmalig premier Thatcher bood haar excuses aan de bevolking aan. Het bleek dat de man door een openstaand raam naar binnen had kunnen klimmen, dat twee keer een alarmbel was genegeerd door de beveiliging omdat het vals alarm leek te zijn en dat een lakei die de man in de gang was tegengekomen niets had ondernomen.

Bij de beveiliging van het Britse koningshuis wordt onderscheid gemaakt tussen ”safety” en ”security”. Bij safety gaat het om de omgeving, bij security om de beveiliging van personen van de koninklijke familie.

Palme

De beveiliging van de Scandinavische vorstenhuizen is vergelijkbaar met die in Nederland. De families zijn redelijk toegankelijk, zonder toestanden zoals die rond de president van de Verenigde Staten. In Zweden is de beveiliging na de moord op premier Olof Palme in 1986 flink opgeschroefd, maar tegenwoordig verschijnt de koninklijke familie regelmatig in een vrij ontspannen sfeer te midden van de bevolking.

In België gaat het er, voor zover mogelijk, ook vrij rustig aan toe. Vorige week zijn de beveiligingsmaatregelen er naar aanleiding van de aanslag in Apeldoorn wel aangescherpt. Als koning of koningin loop je altijd een risico.

De Oranjes zijn vaker doelwit geweest van aanslagen. Een aantal incidenten op een rij.

Willem van Oranje overleefde de eerste aanslag op zijn leven (1582) wel, de tweede niet (1584). Prins Maurits overleefde in 1623 een aanslag. Stadhouder-koning Willem III was ook een aantal keren doelwit.

Recenter werd koningin Wilhelmina belaagd. In 1918 probeerden boze Amsterdammers haar koets omver te duwen. In 1940 drong een NSB’er haar paleis binnen.

In 1950 waren communisten van plan prins Bernhard ontvoeren en in 1973 brak een man in Paleis Soestdijk in. Twee jaar later wilden Molukkers koningin Juliana vermoorden of gijzelen. Arrestaties voorkwamen dat.

Rond het huwelijk van Beatrix (1966) en haar inhuldiging (1980) was er sprake van veel onrust en verhoogde paraatheid van de beveiliging.

In 1983 drong een man Paleis Huis ten Bosch binnen en in 1987 brak een man in de vakantiewoning van de Oranjes in het Italiaanse Porto Ercole in. In 1989 miste een zak met ijs en water op een haar na koningin Beatrix toen de vorstin Londen bezocht.

Een bommelding verstoorde in 1996 de opening van een tentoonstelling in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. De koningin week uit naar het naastgelegen paleis. De melding bleek vals te zijn. In 2000 werd de beveiliging op de Dam tijdens de Nationale Herdenking op 4 mei flink opgeschroefd, vanwege een mogelijke aanslag door een Molukse actiegroep.

Tijdens de rijtoer op de huwelijksdag van prins Willem-Alexander in 2002 deed zich een kleiner incident voor. Toen wierpen activisten een zakje met verf naar de gouden koets.