De FNV vindt dat het CDA onnodig voor de moeilijke weg kiest door geen tegenprestaties te bieden. In het najaar knapten gesprekken over een vierjarig akkoord, omdat een WAO-voorstel niet ver genoeg ging voor de FNV. Nu ziet het er volgens de FNV nog ongunstiger uit, omdat het CDA meer bezuinigingen inboekt op voorzieningen voor werknemers. „Andere partijen zeggen tenminste nog dat ze met de bonden willen praten.”

Het CNV is eveneens ontevreden. De vakcentrale noemt het voorstel geen oplossing voor de problemen waar Nederland mee zit. „Ik mis in het CDA-plan hoe het allemaal sneller en beter kan”, zegt coördinator arbeidsvoorwaarden R. van Splunder. Hij denkt daarbij aan investeringen in de kenniseconomie, aanpak van ziekteverzuim en WAO. „Zonder vertrouwenwekkende toezeggingen acht ik vier jaar loonmatiging moeilijk, zo niet uitgesloten.”

Het CNV is ook niet positief over verkiezingsprogramma’s van andere partijen. Van Splunder: „Bij de VVD ben ik gauw klaar: die wil alleen maar lagere loonkosten en stelt het algemeen verbindend verklaren van CAO’s ter discussie. Bij andere partijen zie ik socialere standpunten, maar dan vraag ik me af of die wel haalbaar zijn.”

De kleinere vakcentrale Unie MHP is tegen een afspraak om de lonen vier jaar lang te beperken tot de inflatie. „We bekijken dat per jaar. Je ziet hoe snel de situatie kan omslaan in Nederland”, aldus beleidscoördinator E. Haket. De Unie MHP beoordeelt de loonruimte op basis van de arbeidsproductiviteit, de inflatie en ook de productenprijzen.

Ondernemersorganisatie VNO-NCW is wel positief over het CDA-plan. De werkgevers zeggen zelf al langer dat de economie stilstaat en dat een verantwoord loonbeleid nodig is.

VNO-NCW wil graag verlenging van de afspraak tussen regering, vakbeweging en werkgevers dat de vaste lonen dit jaar hooguit 2,5 procent mogen stijgen. „Daarnaast moeten ook andere problemen worden aangepakt, zoals investeren in kenniseconomie. Het is én én om de economische groei structureel op een hoger peil te brengen”, aldus een woordvoerder.

Voorzitter H. de Boer van ondernemersorganisatie MKB-Nederland vindt dat de overheid wel wat smeerolie mag geven. „Loonmatiging is heel belangrijk voor de bedrijven en levert de overheid ook een miljard of twee op. Daarvoor mag de overheid best wat onze kant op komen.”

De Boer is echter bezorgder over het gebrek aan plannen voor de aanpak van bureaucratie. „Een grof schandaal. Bij geen enkele partij heb ik daarvoor een goede filosofie ontdekt, maar ze rekenen zich hiermee wel rijk”, aldus De Boer. Hij doelde onder meer op het CDA, dat 1,3 miljard euro wil vinden door de bureaucratie te verminderen.