Leden van de bond hebben op bijeenkomsten in het land aangegeven dat zij werk boven inkomen stellen, zegt vakbondsvoorzitter Jaap Jongejan. Zij zijn bereid de looneis te matigen. Maar daar moeten dan wel concrete afspraken over werkgelegenheid tegenover staan.Hij erkent dat het misschien lastig is nu zo’n fonds op te zetten. „Maar in goede tijden gebeurt het niet.” Vanwege de crisis moet het juist nu versneld worden ingevoerd, vindt hij. Als een bedrijf in de problemen komt, dan is er een kant-en-klaar fonds waaruit werkgelegenheidsplannen kunnen worden betaald.

Maar ook als er al problemen zijn, heeft het zin. „Een voorbeeld: stel, er is een staalbedrijf in IJmuiden, dat 200 man wil ontslaan. Er werken 10.000 mensen. Die steken allemaal 1 procent van hun loon in het fonds. Ook de werkgever stopt er 1 procent van de loonsom in. Daarmee kunnen die 200 man aan het bedrijf verbonden blijven.”

De Bedrijvenbond heeft leden in veel bedrijfstakken die door de crisis hard worden getroffen, zoals de autobranche, het beroepsgoederenvervoer, de havens en de horeca. Veel bedrijven zitten nu in zwaar weer, aldus Jongejan. Maar in de toekomst krijgen zij te maken met grote personeelstekorten. „Daarom zeggen we nu: Houd iedereen binnenboord. Investeer in een werkfonds.”

Een werkfonds is niet de enige manier om werkgelegenheid te behouden. De werknemers van Maars Holding, een bouwer van verplaatsbare wandsystemen, bedachten een andere oplossing: de urenbank. De medewerkers in de buitendienst en op kantoor leverden vrijwillig vakantiedagen in om hun collega’s in de productie werktijdverkorting te geven. Zodoende hoeven zij, ondanks dat er minder werk is, niet ontslagen te worden.

Het gaat om ongeveer 100 personeelsleden die gemiddeld 23 uur per persoon inleveren. Dat levert de 150 werknemers in de productie bijna 12 weken lang 4 uur werktijdverkorting op.

„Het personeel heeft een hechtere band met het bedrijf dan ik had verwacht”, zegt Peter Hoeve, voorzitter van de ondernemingsraad van Maars vandaag in het Financieele Dagblad. „Ik had verwacht dat er zes weken zouden worden ingeleverd, maar het werd tot mijn verrassing bijna twee keer zo veel.”

Van de twaalf weken zijn inmiddels drie weken verbruikt. Op dit moment heeft het bedrijf, met vestigingen in Harderwijk en Sjanghai, weer voldoende werk en kan het de werknemers weer veertig uur laten draaien. Dat betekent nog niet dat de slechte tijden al achter de rug zijn, verwacht directeur Auke van der Zee. „Wij zitten achter aan de bouwcyclus en we schatten dat we in het vierde kwar­-taal pas echt de effecten zul-len zien van de kredietcrisis”, zegt hij in het Financieele Dagblad.

Bestuurder Johan Voornhout van FNV Bondgenoten is in dezelfde krant wel kritisch: „Dit is een vorm van loon inleveren. Wat gebeurt er als het bedrijf niet uit de probleemzone komt? Gaan ze dan gratis werken voor de baas?”