Dat maakte landschapsarchitect Thomas Jansen dinsdag desgevraagd namens de omwonenden bekend.Het Mobagat ligt langs de A30 en de Scherpenzeelseweg, ten zuiden van Barneveld, net in de gemeente Ede. In de plas stort Grondbank de komende acht jaar in totaal 400.000 kubieke meter licht verontreinigd slib.

De stort van de grond, die al is begonnen, moet zorgen voor een beter leefmilieu voor dieren en planten. De plas is momenteel op sommige plaatsen 20 meter diep, waardoor plantengroei niet mogelijk is.

Direct rondom het Mobagat staan verschillende boerderijen. Agrariërs vrezen dat er door de slibstort stoffen zoals fosfaat en nitraat vrijkomen die het grondwater vervuilen. Zeker negen huishoudens rondom de plas gebruiken het grondwater als drinkwater.

Ook vreest landschapsarchitect Jansen, oud-omwonende, ernstige gevolgen voor het milieu: „In de plas bevinden zich bijzondere planten- en dierensoorten zoals de ijsvogel, de modderkruiper, de orchis en de waterviolier. Bij vervuiling van het water zullen deze speciale soorten verdwijnen en algemenere soorten hun plaats innemen.”

Commissie

De waterkwaliteit in de plas is volgens Jansen uniek. „Er is in Nederland slechts een handjevol plekken met zulk schoon grond- en oppervlaktewater. Het is zonde om dat voor de toekomstige generatie te verknoeien. Schoon water is al zo schaars op deze wereld.”

De omwonenden staan niet alleen in hun zorg. Ook een onderzoek van TNO toont aan dat de stort het grondwater van het Mobagat kan vervuilen. Om de vervuiling aan te wijzen, willen de bewoners peilbuizen plaatsen. Mocht hun vrees bewaarheid worden, dan dient Jansen een claim in. In eerste instantie richt deze zich op de eigenaar van de plas, stichting Beheer Natuur en Landelijk gebied (SBNL), maar onderzoek moet uitwijzen wie uiteindelijk verantwoordelijk is als het fout loopt.

Door de claim nu al aan te kondigen, hoopt Jansen boven water te krijgen wie verantwoordelijk is voor de vervuiling. „Het is nog onduidelijk welke rol provincie en waterschap bij het waarborgen van de waterkwaliteit spelen. Dat zoeken wij op dit moment uit.”

Door het landelijke Besluit bodemkwaliteit werd het vorig jaar mogelijk om vervuild slib in zandwinplassen te storten. Volgens Jansen mankeert er veel aan de aanpak van de overheid. „Het maatschappelijk belang wordt zo goed als buiten beschouwing gelaten. Het beleid is geabstraheerd tot een juridisch document.”

Naar aanleiding van kritiek op de slibstort in Overijssel liet minister Cramer van VROM drie weken geleden nieuwe stortprojecten in zandwinplassen opschorten. Lopende projecten, zoals de stort in het Mobagat, gaan voorlopig door. De minister heeft een commissie ingesteld die binnen twee maanden aan moet geven of de bestaande regels aanvulling behoeven. De commissie moet de risico’s van de stort van licht­verontreinigd slib voor drink­water en bodem in kaart brengen. Hierbij worden ook bestaande projecten betrokken, zoals het Mobagat.

Jansen noemt het besluit van Cramer om bestaande projecten door te laten gaan onbegrijpelijk. „Eventuele problemen komen nu op het bordje van bewoners terecht.” Wel staat hij positief tegenover het onderzoek van de minister. „Hoewel, ik hoop dat er onafhankelijke mensen in de commissie zitten.”

De landschapsarchitect heeft geen idee hoe groot de kans is dat de slibstort in het Mobagat nog ooit wordt stopgezet. „Ik zal me er tot mijn laatste snik voor inzetten. Met water moeten we als rentmeester omgaan.”

SBNL-directeur Wubbo de Raad vindt het onbegrijpelijk dat Jansen overweegt een claim in te dienen. „Wij opereren conform de regels van de overheid. Op dit moment hebben wij geen aanwijzingen voor vervuiling. Als Cramer besluit haar beleid te wijzigen, zullen wij ingrijpen, maar tot die tijd wachten we geduldig af.”