Ds. Hendrik de Cock versus koning Willem II
In de vergaderzaal van de Eerste Kamer hangt een meer dan levensgroot schilderij van koning Willem II. Vrijdagavond 27 maart had daar onder zijn toeziend oog de presentatie plaats van een boek over hem en zijn vrouw en hun betekenis voor de Nederlandse kunst. Die was groot.
Op het schilderij in de zaal staat Willem II (1792-1849) afgebeeld als vorst: met koningsmantel, kroon, scepter en in officiersuniform. Buiten op het Buitenhof is Willem II ook te zien. Het standbeeld dat daar staat, toont hem als held, hoog te paard. Zo herinneren de meeste mensen zich hem. Willem II is vooral de Held van Waterloo, zo laat Michel Didier in zijn toegankelijk geschreven boek zien. Mede dankzij Willems heldhaftige inzet in de strijd tegen Napoleon werd de Franse keizer verslagen. Didier verwijst daarnaar in de sprekende titel: ”De ridder en de grootvorstin”.Het tweede deel van de titel, ”de grootvorstin”, verwijst naar Willems vrouw, Anna Paulowna (1795-1865). Door Willems overwinning bij Waterloo was hij een aantrekkelijke kandidaat op de koninklijke huwelijksmarkt geworden. Zo slaagde hij erin de rijke dochter van de machtige tsaar van Rusland aan de haak te slaan.
De twee deelden de liefde voor de kunst. Samen bouwden ze een „hoogst originele” kunstcollectie op, met veel gotisch werk, vertelt Didier. Het is spijtig dat die collectie na de dood van Willem II is geveild. Was de collectie in handen van de Oranjes gebleven, dan bezat koningin Beatrix nu een van de waardevolste verzamelingen ter wereld.
Willem II en zijn vrouw toonden in het bijzonder interesse voor de landschapsschilderkunst en de kunstnijverheid en zij stimuleerden dichters van hun tijd. Ook in de bouwkunst liet het vorstelijke echtpaar zich gelden. Paleis Soestdijk kreeg in hun periode zijn huidige vorm, Paleis Kneuterdijk –tegenwoordig zetel van de Raad van State– werd uitgebreid tot een groot complex. Helaas is een groot deel daarvan verloren gegaan. Ook in België, toen nog onderdeel van het koninkrijk, lieten zij hun bouwkundige sporen na.
Pastoor
Willem II was een liefhebber van Tilburg. Ook daar bouwde hij een buiten. Hij verbleef er regelmatig. Veel Nederlanders zagen echter „met lede ogen aan” dat de koning er een hartelijke band aanknoopte met de rooms-katholieke pastoor Zwijsen, al ging hij wel ter kerke bij ds. Schotel.
Eerder hadden velen al hun wenkbrauwen gefronst toen Willem II nog voor zijn inhuldiging een staatscommissie klachten vanuit rooms-katholieke hoek over de vrijheid van onderwijs liet onderzoeken.
Da Costa
Toen de koning in 1827 instemde met het herstel van het bisschoppelijk kerkbestuur barstte er een golf van kritiek lost, schrijft Didier. „Het regent protestbrieven op de koninklijke huismat.” Een fel pamflet tegen de lijn van de koning kreeg vijf drukken. De bekeerde jood Isaäc da Costa –„van meet af bewonderaar van Willem II”– vreesde dat de koning tot het rooms-katholicisme zou overgaan.
Ds. Hendrik de Cock „beet” hem tijdens een audiëntie zelfs toe: „Uw vader heeft het verknold, maar U maakt het nog erger. God betere het!”
Het is een interessante passage in een informatieve en rijk geïllustreerde biografie over twee opmerkelijk Oranjes.
N.a.v. ”De ridder en de grootvorstin. Kunst en leven van Willem II en Anna Paulowna”, door Michel Didier; uitg. Conserve, Schoorl, 2009; ISBN 978 5429 278 4; 256 blz.; € 19,95.
Overvloed aan Oranjebiografieën
Het is druk in het land van de Oranjebiografieën. Eerder dit jaar kwam uitgeverij Atlas met het eerste deel van een serie dubbelportretten over de Oranjes. Het is de bedoeling dat in die reeks alle stadhouders, koningen en koninginnen aan de beurt komen.
In 2013 verschijnen drie levensbeschrijvingen over de koningen Willem I, II en III. Deze drie vorsten hebben nog geen goede, wetenschappelijk verantwoorde biografie en het leek de Universiteit Utrecht interessant die in 2013 –het jaar waarin de Oranjemonarchie 200 jaar bestaat– te kunnen publiceren. Er ligt ook al een biografie klaar van koning Willem IV, zeg maar prins Willem-Alexander. Dat bleek vorige maand uit promotiemateriaal van uitgeverij Atlas. Remco Meijer en Jan Hoedeman, koningshuisdeskundigen bij de Volkskrant, zijn de schrijvers. Het boek moet zo spoedig mogelijk na de troonsbestijging door de nieuwe koning verschijnen.
Een andere biografie over de prins verschijnt later dit jaar. Dat boek komt van de hand van een andere Oranjewatcher, Peter van der Vorst.
Het rijtje is nog niet af: eind april verschijnt er een boek over Pieter van Vollenhoven, die 70 hoopt te worden, en begin april zag een beschrijving van de Argentijnse jaren van prinses Máxima het levenslicht. Keus genoeg.
