Je kunt zo lijden aan de kerk dat je er somber van wordt. Je kunt triest worden van verval, onderlinge verdeeldheid, leegloop. Die somberheid is alleen maar te bestrijden door het geloof in de trouw van God.Of je er echt ziek van wordt, betwijfel ik. De meeste kerkmensen zijn nog steeds gelukkig, ondanks het verval van de kerken. Je kunt wel kapotgemaakt worden door mensen in de kerk. Dat is iets anders, al heeft het ermee te maken.

Ontluisterend

Ds. Belder heeft wat dat betreft heel wat voor z’n kiezen gekregen rondom het Samen op Weg-proces, de fusie van drie kerken tot de Protestantse kerk in Nederland en de scheuring, waardoor de Hersteld Hervormde Kerk ontstond. Ik wist wel dat het hele gebeuren geen schoonheidsprijs verdiend heeft. Het kijkje achter de schermen dat Belder biedt, is wel erg ontluisterend.

In 2004 zei iemand tegen mij: „Aan deze kerkfusie en -scheuring hebben juristen nog een paar jaar werk, maar psychologen twintig jaar!” Het blijkt te kloppen. Ds. Belder is eraan onderdoor gegaan en afgaande op wat hij schrijft, heeft hij zelf altijd integer geopereerd. Het geruzie en gedoe overkwam hem, zonder dat hij het zelf zocht.

Nu echter de vraag: is hij daar ziek van geworden? Heeft hij zijn burn-out en depressie daaraan te danken? Nee, ik denk het niet. Met voorspel en nasleep is ‘2004’ wel de aanleiding van het instorten van ds. Belder. Het is echter niet de oorzaak. De meeste collega-predikanten van hem hebben aan 2004 geen burn-out overgehouden. Het ziek worden van ds. Belder heeft niet te maken met de feiten die hebben plaatsgehad, maar met zijn beleving van die feiten. Dat weet hij en daarover schrijft hij ook.

Iemand zijn

Ds. Belder geeft inzicht in zijn persoonlijke beleving, vanaf zijn jeugd tot in het heden. Dat is voor mij het interessantste aspect van dit boek. Hij schrijft daarbij vooral over zijn visie op zichzelf en op zijn werkbeleving. En dat weer in het kader van zijn geloofsbeleving.

Daarbij laat hij de valkuil zien waarin zoveel mensen belanden. Die is: mensen werken tot ze erbij neervallen. Ze zijn slaaf geworden van de bikkelharde slavendrijvers: ”Ik móét!” en ”O help, als…” Daardoor leggen ze de lat in hun leven permanent te hoog. Ze denken dat mensen hun dat aandoen, maar dat is niet waar. Ze leggen voor zichzelf de lat te hoog en kunnen daardoor geen grenzen aangeven of boos worden. Dat heeft weer te maken met een negatief zelfbeeld. Feitelijk krikken ze zich op met hun harde werken om iemand te zijn.

Dit is de spiegel die Belder zijn lezers voorhoudt. Leerzaam is dat hij in zijn eerste hoofdstuk al aangeeft wat de basis is geweest van deze ontwikkeling. Hij was een gevoelige jongen. Hij had een laag zelfbeeld te midden van stoere leeftijdgenoten. Door een verhuizing heeft hij in zijn jeugd al een proces van ontworteling meegemaakt, wat zijn zelfvertrouwen niet groter maakte. Zijn moeder was vaak depressief.

Ik denk dan: Op de Christelijke Hogeschool in Ede lopen veel jongens en meisjes rond met soortgelijke jeugd-ervaringen. Die kiezen namelijk vaak voor een beroep in de hulpverlening. Dankzij stevige stages, intervisie, supervisie en andere begeleiding, komen ze er in hun studententijd al achter dat ze hun beleving van de werkelijkheid soms moeten bijstellen om burn-out en depressiviteit te voorkomen.

Had Belder dat maar gehad toen hij theologie studeerde! Kregen de predikanten maar wat meer supervisie in hun eerste gemeente of wanneer dat nodig is. Dat zou veel psychisch leed kunnen voorkomen of verminderen.

Kwetsbaar

Ds. Belder stelt zich met zijn boek kwetsbaar op. Daarmee wil hij burn-out en depressie onder gelovigen uit de taboesfeer te halen en hoopt hij mensen door het inzicht dat hij in zijn eigen geestelijke worsteling kreeg te troosten. Dat lukt wel op deze manier. Of mensen, met name predikanten, ervan leren betwijfel ik. Ieder die een boek als dit leest, denkt toch: „Dit zal mij niet overkomen, want ik ben verstandig genoeg.”

N.a.v. ”Ziek van de kerk? Een persoonlijk verhaal over burn-out en depressie”, door ds J. Belder; uitg. Groen, Heerenveen, 2009; ISBN 978 90 5829 915 4; 416 pag.; € 19,95.