„Twee jaar langer werken zal voor een aantal mensen toch behoorlijk lastig zijn”, zegt de 38-jarige tv-redacteur Tim van den Brink. Hij is via station Amersfoort onderweg naar huis en komt vanaf zijn werk in Hilversum. „Ik heb een interessante baan, vind ik zelf, maar er zijn veel anderen die er tegenop zullen zien om twee jaar langer door te moeten gaan. Of dat laatste echt zo zal uitpakken, hangt natuurlijk nog wel af van de vraag of de maatregel volgens een glijdende schaal wordt ingevoerd of in één keer zal gaan gelden voor iedereen die op dit moment jonger is dan 50 jaar. Als 38-jarige kan ik me voorstellen dat mensen vanaf een jaar of 60 snakken naar rust en een goed pensioen. Met voldoende geld om een keer op reis te kunnen gaan, met genoeg tijd om te lezen wat ze leuk vinden en met nog wat energiereserves om met eventuele kleinkinderen bezig te kunnen zijn. Soms is werken echt overleven en is na 40 jaar de koek gewoon op. Natuurlijk verschilt dat sterk van geval tot geval.”Dat veel bezuinigingen nog even worden vooruitgeschoven, vindt Van den Brink „typisch Nederlands: een kwestie van niet goed durven kiezen. Maar er zit ook een andere kant aan. Het kabinetsbesluit is menselijk. Zij die het financieel moeilijk hebben, zullen opgelucht ademhalen.”

Drie jaar loonmatiging lijkt hem erg lang. „Matigen zal wellicht moeten, maar je beperkt daarmee de koopkracht van mensen die juist zo hard nodig is om de economie gaande te houden. En verder is praten over loonmatiging feitelijk natuurlijk onverkoopbaar zolang de beloningen van topmanagers niet aan banden kunnen worden gelegd. Wetend dat het soms ook nog om bedrijven gaat die door de overheid worden gesteund.”

Beste jaren

„Met 67 jaar stoppen in plaats van met 65: daar heb ik toch wel de nodige bezwaren tegen”, zegt de 45-jarige Cor Niebeek. Hij werkt in een burgerfunctie bij defensie in Ermelo. Gefaseerde invoering of in één keer de leeftijd met twee jaar verhogen maakt in zijn geval weinig uit. Het eindresultaat scheelt nauwelijks: het wordt 21 of 24 maanden langer werken. „Voor mijn leeftijdscategorie is het dus lood om oud ijzer. Fijn is het niet. Veel mensen hebben richting de pensioenleeftijd kwalitatief gezien de beste jaren achter de rug en het is jammer dat je die dan niet op een andere manier kunt invullen dan met werken. Bovendien zitten werkgevers over het algemeen niet te wachten op oudere arbeidskrachten.”

Voor wat betreft het onderdeel loonmatiging –zeker drie jaar voor ambtenaren– blijft het voor de defensieambtenaar nog even onzeker hoe dat uitpakt. „Bij defensie is net een cao afgesloten met 1 procent loonsverhoging en 2,5 procent op de lange termijn. Plus dat ze toe willen naar iets van een 13e maand om zodoende de krijgsmacht aantrekkelijker te maken als werkgever, want er is een groot personeelstekort. Staatssecretaris De Vries tekende al voor akkoord, het is voor mij de vraag of minister Van Middelkoop dat ook nog zal kunnen.”

Dat het kabinet er zo lang over deed voordat het naar buiten kwam met oplossingen die de effecten van de crisis moeten dempen, kan Niebeek billijken. „Iedereen zeurt over het feit dat ze niet opschoten, maar ik heb liever sterk beleid waarover is nagedacht dan broddelwerk. Nu een week extra tijd investeren in het maken van goede en breed gedragen afspraken, daar pluk je op termijn echt de vruchten wel van.”

Gegrepen

„Sinds Pim Fortuyn ben ik echt gegrepen door de politiek, ik vind het zonder meer leuk om goed te volgen”, zegt installateur Thijmen Gijsbertsen (22), werkzaam in het bedrijf van zijn vader. Vooral via de krant blijft hij op de hoogte. „Ik volg ontwikkelingen. Houden mensen zich aan hun beloften, of roepen ze maar wat? Ik ben betrokken bij wat er in het land gebeurt. Veel van mijn leeftijdsgenoten menen dat politiek iets voor ouderen is, maar dat is het juist niet. Ik vind het ook altijd erg jammer als mensen hun stemrecht niet gebruiken. Elke stem is er één: geef mij hem dan, in plaats van ’m weg te gooien.”

AOW-leeftijd naar 67… „Dat onderwerp spreekt mij niet zo aan, omdat 67 héél ver weg is voor iemand van 22. Voor ik zover ben, is dat al wel weer drie keer veranderd. Korten op de zorgtoeslag vind ik geen goed idee. Ik zou zeggen: gooi de belasting omlaag, dat houdt de economie op gang. Dan houdt iedereen iets meer over en als we dat dan uitgeven met elkaar, draait de motor van de economie vanzelf weer soepel.

Wat van mij zéker op de lange baan mag worden geschoven, is de aanschaf van de JSF. We kennen geen oorlog, er is geen acute dreiging, we ondersteunen alleen de Verenigde Staten. Natuurlijk moeten we de Afghanistanmissie netjes afmaken, maar dat kan prima met de F-16. Die kan nog heel lang mee.”

Loonmatiging? „Drie jaar de lonen bevriezen: als het voldoende geld binnenbrengt, vind ik het niet erg. Wat is drie jaar nou? Het is nu toch crisis? Ik snap dat ik bevoorrecht ben met een baan. Maar loon bevriezen is toch altijd beter dan op straat komen te staan?”