Recent is, voor zover bekend voor het eerst, een moeder veroordeeld tot een onvoorwaardelijke taakstraf vanwege het zeven jaar lang negeren van een omgangsregeling. Op 20 februari stond een moeder terecht in Maastricht voor een vergelijkbaar strafdelict. Ook zij kreeg een taakstraf. Dit keer zestig uur onvoorwaardelijk.Dat zijn goede signalen, maar een moeder die echt dwars wil liggen zal niet terugschrikken voor veertig of zestig uur taakstraf. Dus met deze zwakke signalen zal de omgangsproblematiek niet worden teruggedrongen. Bovendien is het de vraag of de straf in hoger beroep wordt gehandhaafd.

Momenteel vinden in Nederland jaarlijks zo’n 110.000 scheidingen en verbrekingen van samenwoonrelaties plaats waar zo’n 60.000 kinderen bij zijn betrokken, en nog eens circa 10.000 meerderjarige thuiswonende kin-deren en circa 10.000 meerderjarige uitwonende kinderen. Dus 220 kinderen per etmaal. Bijna de helft van deze kinderen heeft na scheiding géén of nauwelijks contact met meestal de vader.

Je zou zeggen dat er nog heel wat strafzaken zullen volgen. Maar dit is een misvatting. De meeste vaders zijn het jarenlange procederen beu of hebben geen geld meer voor de geldverslindende, tijdrovende, respect vernietigende, kindermishandelde, bureaucratische procedures. Wanneer mensen in een twee-advocatenprocedure om de kinderen gaan strijden, lijkt het een bokswedstrijd zonder regels, waaronder kinderen lijden en ouders hun respect verliezen.

Er zijn vele redenen om scheiden moeilijker te maken. Immers, kinderen van gescheiden ouders leven statistisch gezien korter, hebben een grotere kans op armoede (ook als volwassenen), doen het slechter op school, hebben vaker emotionele of psychische klachten, lopen meer kans op gezondheidsproblemen en seksueel misbruik, raken vaker aan de drank en drugs en belanden eerder in de criminaliteit. Scheiding is de grootste oorzaak van armoede, (jeugd)criminaliteit, en toename van het aantal aanmeldingen bij de bureaus jeugdzorg.

Gezien deze en nog andere feiten is juist een heel stringent wettelijk kader noodzakelijk dat vooral gehandhaafd moet worden. Als moeders die de omgangsregelingen negeren gestraft zouden worden, zouden er veel minder moeders zijn die de omgangsregeling boycotten. Is deze nieuwe trend dan de oplossing voor de omgangsproblematiek? Nee, natuurlijk niet. De straffen zijn veel te mild en er wordt geen lik-op-stukbeleid gevoerd.

Uit veel onderzoeken blijkt dat driekwart van de scheidingen om ‘niets’ gaat, zeker in vergelijking met de gevolgen ervan. Het gaat dan om vage redenen. Slechts minder dan 30 procent van de gescheidenen zegt na scheiding gelukkiger te zijn. Slechts 10 procent van de kinderen is na scheiding even gelukkig als ervoor. Conclusie: scheiden gebeurt vaak lichtvaardig en snel, is dikwijls overbodig, lost meestal niets op en is in de meeste gevallen tegen de wil én niet in het belang van het kind.

Daarom moet het kabinet overwegen de eenzijdige schuldloze scheiding zonder motivering af te schaffen. Bij een onvermijdelijke scheiding zou moeten gelden als uitgangspunt: gelijkwaardig verblijfsco-ouderschap, zoals in België. Dat vermindert volgens Amerikaans onderzoek ook het aantal scheidingen, mits het co-ouderschap (en/of een ruime omgangsregeling) ook wordt gehandhaafd. Degene die wil scheiden kan ook financieel worden aangepakt.

Vermogen

Een eerste stap zou kunnen zijn om alleen het opgebouwde vermogen tijdens huwelijk of samenwoonrelatie, exclusief erfenis of giften van ouders, bij scheiding te verdelen en de partneralimentatie te maximaliseren voor drie jaar, zoals in Duitsland. Is er sprake van het frustreren van de gerechtelijke uitspraak dan dient de zaak binnen twee weken weer bij de rechter te worden behandeld.

Deze veroordeelt de kwaadwillende ouder tot een dwangsom van bijvoorbeeld 500 euro per keer dat de omgang wordt geboycot en deze dwangsom wordt, net als eventueel de alimentatie, geïnd door het Landelijk Bureau Inning Onderhoudskosten (LBIO). Beschikt de kwaadwillende ouder niet over voldoende financiën, dan wordt de geldboete omgezet in een onvoorwaardelijke gevangenisstraf. Dit is niet de oplossing voor iedereen, maar wel voor de grote massa. Van deze maatregel zal tevens een preventieve werking uitgaan.

De auteur is jurist en gezondheidseconoom.