Titel: ”De kelderkinderen. Het gruwelijke verhaal achter de zaak-Fritzl”
Auteur: John Glatt
Uitgeverij: TM Trademark, Amsterdam, 2008
ISBN 978 90 499 0082 3
Pagina’s: 269
Prijs: € 15,95.Voor dokter Reiter in Amstetten waren de laatste weken van april 2008 de vreemdste in zijn leven. Hij dacht eerst alleen met een doodziek kind te maken te hebben. Maar hij had de sleutel tot het oplossen van een van de grootste misdaden van Oostenrijk in handen.

Josef Fritzl (1935) staat deze week in Oostenrijk terecht voor de 24 jaar lange opsluiting van zijn dochter Elisabeth (1966) en het plegen van incest met haar. Het hele verhaal wordt verteld door Allan Hall in ”Monster” en door John Glatt in ”De kelderkinderen”.

De 19-jarige Kerstin werd op zaterdag 19 april 2008 met een ambulance naar het ziekenhuis gebracht. Het team van Reiter had vrijwel direct door dat het deze jonge volwassene in levensgevaar verkeerde. Diverse organen waren al uitgevallen.

Maar wat zag dit kind er vreemd uit? Haar huid was lijkwit, haar gebit vertoonde grote gaten en haar tandvlees was overal ontstoken. Het leek wel een wezen uit een andere wereld.

Een uur later meldde zich een 73-jarige man in het hospitaal. Hij stelde zich voor als de grootvader van het kind. Hij droeg een briefje bij zich van zijn dochter, de in 1984 „weggelopen” moeder van het kind.

Dokter Reiter was blij met de komst van opa, want die wist misschien meer. Wie dit kind was, aan welke ziektes het precies leed, en wat haar medische geschiedenis was. Maar opa wist niets. Kon ook niets weten, zei hij, want pas vanochtend had hij dit kleinkind voor het eerst gezien, thuis op zijn stoep. Haar moeder had zich 24 jaar geleden bij een vreemde sekte gevoegd.

Geen paniek
Het was geen nieuw verhaal dat Fritzl vertelde. In de afgelopen decennia had hij het honderden keren herhaald. Maar in het optreden van deze arts was iets doortastends dat hem van zijn stuk bracht. Hij vroeg Reiter zijn best te doen voor het kind en zei dat hij snel weer eens zou komen.

Reiter belde direct de politie. Hij voelde dat er iets niet goed zat. Dit was geen liefhebbende opa in paniek, maar iemand die vragen uit de weg ging. Bovendien: in het briefje van de moeder had Reiter liefde voor het kind geproefd. Maar welke zorgzame moeder zou haar doodzieke dochter achterlaten bij een vader met wie ze al sinds 1984 geen contact meer had?

De politie wist wie Fritzl was. Al een paar keer eerder was hij met zijn vrouw op het bureau geweest nadat er baby’s van Elisabeth voor hun deur waren achtergelaten. De ’voorbeeldige’ grootouders hadden deze kinderen verzorgd alsof het hun eigen kinderen waren, zo stond in rapporten van de kinderbescherming. Die oude mensen moesten wat meemaken, zeg.

Had de dokter niet zo bezorgd geklonken, dan was er bij de politie geen lichtje gaan branden. Nu pakten ze zijn dossier er nog eens bij. Althans, wat ervan over was. De stukken over zijn veroordeling voor potloodventen en verkrachting van eind jaren zestig waren er conform de Oostenrijkse privacywetgeving al uitgehaald, alsmede de verdenkingen van herhaalde brandstichting in zijn eigen panden met het doel verzekeringsgeld op te strijken. Maar die eerdere briefjes van de dochter en de gevaarlijke sekte zouden ze toch eens aan een kenner voorleggen.

Deze deskundige, een rooms-katholieke geestelijke, hoorde het verhaal en vroeg waarom ze hem niet direct bij het eerste briefje hadden ingeschakeld. Een sekte die aan deze beschrijving voldeed bestond volgens hem in heel Oostenrijk niet. En die briefjes kwamen wel heel „gedicteerd” over.

Diepvriesmaaltijden
Deze kenner had gelijk. De briefjes had Elisabeth geschreven onder dwang van haar vader. Zoals ze sinds haar ontvoering in de kelder van haar eigen huis álles onder dwang deed. Vanaf haar elfde jaar had haar vader haar misbruikt. Kort voor ze achttien werd, sloot Fritzl haar op. In een volledig geluiddichte kelder, zonder natuurlijk licht. Een ventilator bracht een klein beetje frisse lucht naar binnen. In de ijskast stonden goedkope diepvriesmaaltijden.

Onder deze omstandigheden kreeg Elisabeth zeven kinderen, van haar eigen vader. Een van de kinderen stierf kort na de geboorte. Drie andere kinderen werden als baby uit de kelder gehaald, omdat 55 vierkante meter toch wel wat klein bleek voor allemaal. Later zei Fritzl in een van zijn verhoren het „geweldig” te vinden om „een tweede gezin” te hebben.

Toen de politie geen spoor van de ’sektarische’ moeder kon vinden, besloten ze DNA-tests te doen bij de kinderen, om op die manier mogelijk een vader te vinden. Opa wilde aan zo’n test niet meewerken, maar een gerechtelijk bevel was snel geregeld. Het zag er nu slecht voor hem uit.

Initiatief
Elisabeth was het laboratorium echter nog voor. Dokter Reiter had via de televisie een oproep gedaan aan de moeder zich te melden. Samen met de twee achtergebleven kinderen in de kelder had ze in de uitzending gehoord dat deze arts zei: „Alleen haar moeder kan helpen.” De eerstvolgende keer dat ze haar vader in de kelder zag binnenkomen, wist ze voor het eerst sinds 1984 het initiatief naar zich toe te trekken. Ze mocht mee naar het ziekenhuis. Ja, ze zou het verhaal over de sekte vertellen; en nee, ze zou niets over de kelder zeggen.

En zo zag Reiter voor de tweede keer in korte tijd een spookverschijning op zich afkomen. Als het verhaal dat Elisabeth vertelde klopte, was Kerstin nog nooit bij een dokter geweest. En geen tandarts had ooit haar rammelende gebit gezien.

Fritzl was opgelucht toen ze weer konden gaan, maar beneden werden ze opgewacht door agenten. Elisabeth kreeg in de verhoorkamer te horen dat ze werd verdacht van ernstige verwaarlozing van haar kinderen. Het duurde even, maar toen wilde ze alles vertellen, zei ze. Op één voorwaarde; dat ze haar vader nóóit meer zou hoeven zien.

Nazitijd
Het is een weerzinwekkend verhaal dat in deze boeken wordt beschreven. Maar het is de waar gebeurde werkelijkheid. Beide schrijvers hebben gepoogd hun werk meer inhoud te geven door psychologische analyses, over Fritzls opvoeding in de nazitijd met zijn onderdrukking en autoritaire gezagsstijlen, over zijn eigen geïsoleerde jeugd bij zijn moeder, en natuurlijk over Oostenrijk, met zijn absurde privacycultuur. Het zal allemaal waar zijn. Maar toch heb je het gevoel dat hier maar één reactie passend is, namelijk om met de vrienden van Job eerst zeven dagen te zwijgen over zo veel leed dat mensen elkaar aandoen.