Muziek

Zoeken naar de mens Georg Friedrich

Zijn naam is een begrip: Händel. Bijna net zo groot als Bach. Zijn ”Messiah” is eveneens een gegeven. Bijna net zo geliefd als Bachs ”Matthäus Passion”. Maar welke mens gaat er schuil achter de naam Georg Friedrich Händel?

16 March 2009 15:16Gewijzigd op 14 November 2020 07:31
Georg Friedrich Händel (1685-1759) is een van de meest geportretteerde kunstenaars. Afbeelding: olieverfschilderij door Balthasar Denner, circa 1727 vervaardigd. Illustratie National Portrait Gallery
Georg Friedrich Händel (1685-1759) is een van de meest geportretteerde kunstenaars. Afbeelding: olieverfschilderij door Balthasar Denner, circa 1727 vervaardigd. Illustratie National Portrait Gallery

Wat voor jongetje ben je als je op 7-jarige leeftijd voor de hertog van Saksen speelt en hem verbaast met je orgelspel? Als je 63 jaar oudere vader, die graag ziet dat je jurist wordt, zich ongerust maakt dat je je te veel met muziek bezighoudt? Als je als 12-jarige bij het overlijden van je vader een treurdicht maakt, dat je ondertekent met: „Der freyen Künste ergebener” (de vrije kunsten toegedaan)?Wat voor jongeman ben je als je als 18-jarige in je eentje naar Hamburg vertrekt om daar als violist in de opera te gaan spelen? Als je samen met je vriend Johann Mattheson naar Lübeck reist om de grote Buxtehude te leren kennen, terwijl je in diens organistenpost geen trek hebt, omdat je dan ook de vrijgezelle dochter van de maestro moet trouwen?

Hoe steek je in elkaar als je enerzijds bekendstaat om je droge humor, terwijl je anderzijds in Hamburg rollend over straat gaat met vriend Johann omdat je tijdens de uitvoering van een opera weigert je plaats achter het klavecimbel aan hem af te staan?

Gevierd
Wat doet het met je als je als 21-jarige naar Italië reist, waar je te gast bent in paleizen van kardinalen? Waar je van alle gemakken voorzien wordt en juichend onthaald als de ”lieve Saks”? Als je in Rome gevierd wordt als klavecinist en componist, en vriend en vijand verbaast met je virtuoze orgelspel? Als je in een salon de zoon van de bekende componist Alessandro Scarlatti, Domenico, ontmoet, met wie je een improvisatieduel aangaat, dat jij op het orgel glansrijk wint?

Wat staat je voor ogen als je, nog maar net als kapelmeester in dienst van keurvorst Georg Ludwig in Hannover, naar Engeland reist?

Wat gaat er in je om als je in Engeland merkt dat je roem je al vooruitgesneld is, en je al snel bij koningin Anna ontboden wordt, die je overlaadt met eerbewijzen? Wat bezielt je om vervolgens als Duitser ervoor te kiezen je definitief in de bruisende wereldstad Londen te vestigen? Wat gebeurt er met je als je al het volgende jaar als buitenlander van de koningin de opdracht krijgt om een Te Deum te schrijven ter gelegenheid van de Vrede van Utrecht? Waarbij je als 28-jarige, als dank, van de koningin een levenslang pensioen van 200 pond per jaar krijgt toegezegd?

Wat doet het met je als je, ooit gedoopt in de gereformeerde dom van Halle, dagelijks verkeert in operagezelschappen en theaters? Als je jarenlang bij de schatrijke jonge graaf Richard Boyle in zijn Burlington House woont, die ervoor zorgt dat je je geen moment zorgen hoeft te maken over je onderhoud?

Vrijgezelle man
Welke invloed heeft het op je persoonlijkheid als je bevriend bent met filosofen als Wilhelm Leibnitz? Als je kind aan huis bent in het koninklijk paleis? Eerst bij koningin Anna, dan bij koning George I, die je nog kent als de keurvorst van Hannover en die bekendstaat als vrouwenverslinder? En vervolgens bij de conflictueuze Georg II, wiens dochters je muziekles geeft?

Hoe gaat dat als je als vrijgezelle man dagelijks omgaat met zangeressen die in je opera’s optreden? Als je speciaal naar Duitsland en Italië reist om castraten en zangeressen te werven en mee te nemen naar Londen?

Hoe komt het dat je, als je in 1729 twee weken bij je zieke moeder in Halle bent en daar Wilhelm Friedemann Bach ontmoet, niet ingaat op diens uitnodiging samen naar het naburige Leipzig te gaan om daar Johann Sebastian Bach te ontmoeten?

Waarom neem je, als je in 1733 naar Oxford wordt genodigd voor een eredoctoraat in de muziek, die onderscheiding niet aan?

Wat gebeurt er met je als op je 52e verlamd raakt aan je rechterhand waardoor je niet meer kunt dirigeren? Als je vervolgens ziek wordt en depressief, waardoor je in Aken moet gaan kuren? Hoe steek je in elkaar als je daar het kurende publiek verbaast met je orgelspel, terwijl de nonnen niet begrijpen dat je urenlang in bad zit en razendsnel herstelt?

Liefdadigheidswerk
Welke levensvisie heb je als je je over je religieuze overtuiging weinig uitlaat, terwijl je wel financieel en daadwerkelijk een Londens weeshuis steunt, het huis een orgel schenkt en een bedrag van 11.000 pond overmaakt?

Wat doet het met je als je al tijdens je leven, in 1738, „met het oog op de ware verdienste van deze onvergelijkelijke meester”, een marmeren standbeeld in Londen krijgt? Waarbij je als een Apollo wordt afgebeeld, terwijl een kind aan je voeten de goddelijke muziek opschrijft?

Wat gaat er in je om als je in 1750, „met het oog op de onbestendigheid van het menselijk leven”, je testament opmaakt, terwijl je nog datzelfde jaar een ernstig ongeluk krijgt waardoor je een aantal weken in Nederland moet blijven? En als een jaar later, terwijl je zit te werken aan je oratorium Jephta, je linkeroog het laat afweten?

Waarom kies je ervoor om je, na een aantal mislukte oogoperaties, door de reizende oogarts John Taylor te laten helpen, van wie je weet dat hij Bach in 1750 ook meer blind dan ziende heeft gemaakt?

Wat gaat er in je om als je drie dagen voor je dood je testament nog laat bijwerken en op laat nemen dat je bijgezet wilt worden in de Westminster Abbey, terwijl je 600 pond reserveert voor een grafsteen?

Persoon
Zo’n 250 jaar na zijn overlijden kunnen we slechts gissen naar de persoon van Georg Friedrich. Zijn graf weten we; hij ligt begraven bij koningen, belangrijke kunstenaars en wetenschappers. Zijn beeltenis hebben we; hij is een van de meest geportretteerde kunstenaars. Zijn muziek waarderen we; volgens Beethoven is hij zelfs de grootse componist die ooit leefde. Maar wie Händel als persoon is geweest?


Levensloop

Händel wordt op 23 februari 1685 in Halle (Duitsland) geboren. Als 17 jarige wordt hij organist in Halle en begint hij met het schrijven van muziek.
In 1703 vertrekt hij naar Hamburg, waar hij zijn eerste opera’s schrijft. Tussen 1706 en 1710 reist hij door Italië, waar hij in paleizen en salons musiceert. Hij componeert er cantates en een enkele opera. Terug in Duitsland wordt hij in 1710 in Hannover kapelmeester van de keurvorst.
Eind 1710 bezoekt hij voor het eerst Londen. Juni 1711 keert hij terug naar Duitsland, maar gaat herfst 1712 opnieuw naar Londen, om zich daar voorgoed te vestigen. Vanaf 1719 is hij muzikaal directeur van de Royal Academy of Music, die gericht is op het uitvoeren van Italiaanse opera’s.
In 1723 wordt hij componist voor de koninklijke kapel, vier jaar later Engels staatsburger en staatscomponist. In 1729 vormt hij een operagezelschap in het Haymarket Theatre. Als dat flopt, begint hij in 1734 een derde gezelschap in het Covent Garden Theatre. Zijn gezondheid laat hem in de steek, waardoor hij in 1737 moet kuren in Aken. Terug in Londen richt hij zich meer op Engelse oratoria als ”Saul” en ”Israel in Egypt”.
In 1742 maakt hij een concertreis naar Dublin, waar de ”Messiah” ontstaat. Vanaf 1750 gaat zijn gezondheid achteruit. Op 14 april sterft hij op 74 jarige leeftijd. Hij wordt op 20 april begraven in de Westminster Abbey.

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer