Trouwens, niet alleen door stimuleringspakketten dijen de gaten in de begrotingen snel uit. Belastingtegenvallers die voortvloeien uit een geringere bedrijvigheid en hogere uitkeringslasten als gevolg van de oplopende werkloosheid dragen eveneens daartoe bij. De discipline die Europa in de sfeer van de publieke financiën kende sinds de invoering van de euro, verkeert in de gevarenzone.Wat verdient voorrang? Europees commissaris Joaquin Almunia (Economische en Monetaire Zaken) zei het woensdag in Brussel zo: „Op korte termijn zijn prikkels nodig, op middellange termijn moeten we de budgetten saneren, moeten we proberen in de buurt van evenwicht of bij een overschot uit te komen.” Hij houdt het er voorlopig maar op dat in 2010 een opleving begint, zodat de aandacht dan volledig kan uitgaan naar het laatste.

Het zogeheten groei- en stabiliteitspact trekt voor de omvang van het tekort een streep bij 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Bij hardnekkige weigering om orde op zaken te stellen, wacht in uiterste instantie een boete. Een in 2005 aanvaarde herziening verschaft alleen in bijzondere omstandigheden, waarvan nu zeker sprake is, ruimte voor enige soepelheid.

Almunia waarschuwde de spelregels in geen geval overboord te zetten. „Om de recessie te overwinnen en het vertrouwen te handhaven, moeten we het pact juist wel toepassen, maar op een flexibele manier.” De voorschriften terzijde schuiven, tast de geloofwaardigheid van het streven naar een gezonde overheidshuishouding aan. De Spaanse EU-commissaris: „Dat zou een ramp betekenen voor de economieën die onder druk staan van de markt. Die krijgen dan grote problemen met het financieren van hun schuld.”

Onder andere Griekenland en Ierland betalen al een veel hogere rente op staatsleningen dan bijvoorbeeld Duitsland. Die opslag fungeert als een premie voor het risico dat de betrokken regeringen in de toekomst niet aan hun betalingsverplichtingen kunnen voldoen. Voor hen luidt het devies: stevig bezuinigen. Zij beschikken niet over een marge voor een groei-impuls.

De Europese Commissie publiceerde woensdag voor een aantal lidstaten de jaarlijkse rapportcijfers voor hun budget. Voor zes, te weten Frankrijk, Griekenland, Ierland, Letland, Malta en Spanje, start zij een correctieprocedure. Almunia tekende hierbij echter onmiddellijk aan: „Niemand denkt tijdens een recessie aan sancties. Wij zijn uit op samenwerking met de nationale autoriteiten, niet op confrontatie.”

Ook de Nederlandse situatie was onderwerp van discussie. Brussel vindt de maatregelen om de conjunctuur aan te zwengelen tot dusver aan de magere kant. Volgens Almunia omvatten zij slechts 0,2 procent van het bbp. Hij wil dat het kabinet eerst het accent legt op stimuleren, pas daarna op bezuinigen. Daarbij wel de kanttekening dat hij nog niet de jongste dramatische prognoses van het Centraal Planbureau (CPB), ook ten aanzien van het begrotingsbeeld, in zijn overwegingen heeft meegenomen.