begint de levensstijl van westerse christenen een groot gevaar te vormen voor hun geloofwaardigheid bij arme broeders en zusters in de derde wereld. Een paar weken geleden nodigde een vriend me uit eens een kerkdienst in zijn gemeente bij te wonen. Zo bevond ik mij op de volgende zondagmorgen tussen de upperclass van Managua. Tijdens de dienst begon ik mij hoe langer hoe meer op te winden. Wat een overdaad was er in deze kerk aanwezig in vergelijking met de kerken van de armsten, waar ik doorgaans ter kerke ga. Thuis realiseerde ik me echter dat ik in vergelijking met een gemiddelde kerk uit de gereformeerde gezindte in een vrij normale kerk geweest was. Waarom had ik me gestoord aan overdaad in Nicaragua en vond de luxe van menig Nederlands kerkgebouw heel normaal?

De mens van de 21e eeuw is een wereldburger, een kosmopoliet. Hij leeft in een wereld die door een groot aantal informatiestromen verbonden is en als zodanig wordt gereduceerd tot een klein dorp, waarin men elkaar kent en alles van elkaar weet. Dit fenomeen is pas in de laatste decennia tot volledige ontplooiing gekomen. Al eerder wist het Westen wat er in de rest van de wereld gebeurt, maar nu heeft de informatiestroom ook een omgekeerde richting.

De informatiestromen in een globaliserende wereld zijn echter onvolledig. Niet iedereen bezit volledige informatie en de informatie is ongelijk verdeeld. Op de Nederlandse televisie verschenen de berichten van de ramp die modderstromen van de vulkaan La Casita teweegbrachten eerder dan in de nationale pers van Nicaragua, en bewoners van de dorpen in het noorden van Nicaragua zijn waarschijnlijk nog steeds onwetend over het onheil wat zich toen heeft afgespeeld.

Groot feest
We kunnen concluderen dat door de opkomst van de informatietechnologie we enerzijds nauwkeurig kunnen aangeven welke mogelijkheden de wereld ons te bieden heeft als het gaat om onze verlangens; anderzijds zijn we volkomen op de hoogte van het gebrek aan mogelijkheden dat een groot gedeelte van de wereldbevolking heeft om haar behoeften te vervullen. Er is echter ook nog een andere zijde aan de medaille.

In een groot gedeelte van wat de derde wereld genoemd wordt, is de toegang tot informatie in het laatste decennium uitermate vergroot. Informatiemedia zoals televisie en internet zijn in alle ontwikkelingslanden doorgedrongen. Omdat deze media hoofdzakelijk beheerst worden door Europese en Amerikaanse bedrijven, is de informatie die wereldwijd wordt aangeboden uitermate westers en gericht op het westerse consumptiepatroon. Het feit dat het grootste deel van deze informatie een amusementskarakter heeft, bevestigt in de arme landen eens te meer de karikatuur die de armen van het rijke Westen hebben: het leven als één groot feest.

Ook voor arme christenen in Nicaragua is de mogelijkheid om informatie te verkrijgen de laatste jaren sterk toegenomen. Net als het rooms-katholieke volksdeel weten zij wat er in de wereld te koop is. Zij maken deel uit van de kosmopolieten van de 21e eeuw. De informatie over westerse welvaart en consumptie staat echter in schril contrast met hun levensstijl: een manier van leven die beter getypeerd kan worden als een ”overlevensstijl”. Er is geen sprake van wensen die vervuld moeten worden, maar het leven staat in het teken van een dagelijkse strijd om in het meest noodzakelijke te voorzien. Het is te begrijpen dat deze mensen soms met jaloerse blikken kijken naar de luxe en overconsumptie in het Westen. Voor hen is de combinatie van informatie en het verschil in consumptiepatroon iets wat de boodschap van het Evangelie, van Jezus Christus als Redder der wereld, geweld aan kan doen.

Afzwakking Evangelie
De informatie over het consumptiegedrag van de Amerikaan en Europeaan roept bij Latijns-Amerikaanse christenen veel vragen op. Christenen in deze landen zijn uiteraard niet in staat de verschillen in te schatten of de westerse christenen zich onderscheiden in levensstijl en consumptiepatroon van westerse niet-christenen. Daarom gaan zij ervan uit dat christenen in het Westen eenzelfde levensstijl erop nahouden als in de media te zien is. Bovendien -andere bijdragen in deze artikelenserie gaan daarop in- is het de vraag of dat verschil überhaupt bestaat.

Het materialisme en de overconsumptie van christenen in het Westen is voor de armen een grote afzwakking van de bijbelse boodschap, die door zendelingen uit dezelfde landen werd gebracht. Zij beoordelen dan wel niet of een dergelijke levensstijl bijbels is, maar stellen wel vragen op het gebied van wereldwijd broederschap. „Hoe is het mogelijk dat zij een broeder gebrek zien lijden en toch hun hart toesluiten?” vragen zij zich af.

Dit plaatst christenen in een wereld als een dorp voor een probleem waar vroeger slechts westerse zendelingen mee te maken hadden: de aanwending van de gaven die God hen heeft toebedeeld. Vroeger leefde slechts de zendeling op de rand van twee culturen en moest hij zijn consumptiepatroon kunnen verantwoorden in het licht van Jacobus 2:16. Zijn broeder woonde in een krotje op 50 meter afstand. Nu echter de wereld de achtertuin is, is de broederschap een wereldwijde broederschap aan het worden. Het is juist dáár waar westerse christenen de boot lijken te missen.

Mercedes
De arme christen ziet in een globaliserende samenleving dat de zojuist aangehaalde tekst werkelijkheid wordt. Hij ziet dat hem toegeroepen wordt: „Het Evangelie is wereldwijd, maar de andere gaven niet! Laat mij consumeren alsof ik u niet ken.” Met nadruk gebruiken we het woord ”gaven”, omdat de Catechismus van Heidelberg in antwoord 55 juist dit woord gebruikt als het gaat om het aanwenden van gaven voor andere lidmaten van het wereldomvattende lichaam van Christus. Hierbij komt dat christenen in Latijns-Amerika de geestelijke en materiële werkelijkheid niet scheiden, maar als één geheel beschouwen. Dit is een gedachte die in het Westen op de achtergrond geraakt lijkt te zijn: heel het leven als leven coram Deo. Daarom worden ook Gods gaven niet opgedeeld in een materiële en een geestelijke component.

We kunnen niet anders dan concluderen dat de levensstijl van westerse christenen een groot gevaar begint te vormen voor de geloofwaardigheid van het westers christendom voor christenen die niet consumeren maar overleven. In dit licht kan een gloednieuwe donkerblauwe Mercedes wel eens meer aanstoot zijn voor het Evangelie dan een in de gereformeerde gezindte niet geaccepteerd kledingstuk.

De auteur werkt als juniordeskundige bij Indef, de Nicaraguaanse partnerorganisatie van Woord en Daad.