Helemaal ten einde raad; dat waren Gideon S. en Jantje T. uit het Nederlandse Sibculo toen hun kinderwens in 2008, na een al jaren durende relatie met daarin talloze vergeefse adoptiepogingen, nog steeds onvervuld bleef. Via internet kwam het paar in contact met een Belgisch stel uit Gent.De Belgische vrouw was zwanger van haar tweede kindje, maar het paar kampte met forse financiële problemen. Ze zagen maar één oplossing en zetten de nog ongeboren baby op internet te koop.

Gideon en Jantje werden het met het Belgische stel eens over een prijs van 7500 euro. Gewapend met het verzekeringspasje van Jantje T. liet de Belgische zich onder de naam van haar Nederlandse klant in het Gentse Jan Palfijnziekenhuis opnemen. Na de geboorte ging de baby, een jongetje, over naar het Nederlandse paar.

Na de onthulling door het Nederlandse tv-programma Netwerk in november werd het jongetje, Jayden, op last van de Raad voor de Kinderbescherming ondergebracht in een neutraal pleeggezin en van daaruit overgedragen aan de Belgische autoriteiten. Uitermate triest, noemde minister Hirsch Ballin op 15 januari het gebeuren in antwoord op vragen van de SP Kamerleden Langkamp en De Wit.

De verkoop is voor Nederlandse begrippen een incident, maar staat niet op zichzelf. In oktober zei directeur Gail Taylor van Growing Generations, een Amerikaans bedrijf, in NRC Handelsblad zeker zes Nederlandse stellen, onder wie een homopaar, tegen betaling aan een kind te hebben geholpen via commercieel draagmoederschap. Daarbij wordt een draagmoeder tegen betaling zwanger, nadat artsen de eicellen van een soms anonieme donor in het laboratorium bevruchten met het zaad van de wensvader en vervolgens embryo’s plaatsen in haar baarmoeder.

Nederlandse regels bepalen dat draagmoederschap via ivf alleen mag als uiterste remedie bij vrouwen die fysiek niet in staat zijn om zwanger te worden of een zwangerschap uit te dragen –bijvoorbeeld omdat de baarmoeder afwezig is of omdat er sprake is van ernstige hartproblemen– en dan uitsluitend op ideële basis en niet met anonieme donoren. In Nederland gebeurde dit sinds 2006 jaarlijks zo’n twintig keer.

Via Growing Generations omzeilen ouders de Nederlandse regels. Onwenselijk, aldus Hirsch Ballin in antwoord op vragen van het Kamerlid Arib (PvdA). De betrokken kinderen deed het Amerikaanse bedrijf voor 100.000 tot 150.000 dollar van de hand.

Woordvoerder Richard Bakker van de Raad voor de Kinderbescherming noemt handelwijzen als die van het Sibculose stel zonder meer schadelijk voor een kind. „Niet voor niets dient een adoptie via professionele bemiddelingsbureaus te verlopen. Als wensouders puur vanuit hun eigen behoefte gaan zoeken, is het zeer de vraag of er een goede match tussen ouders en kind kan worden gemaakt. Zodra je zelf via internet een kind gaat zoeken, ben je eigenlijk al een stap te ver.”

Aspirant-adoptieouders zijn al strafbaar als ze geen beginseltoestemming vragen bij de Raad voor de Kinderbescherming of een adoptiekind opnemen zonder het bij Centrale Autoriteit te melden, benadrukt Bakker. „In deze zaak heeft dat kennelijk niet afschrikwekkend gewerkt. Blijkbaar moeten we bepaalde mensen nog beter wijzen op het strafbare van dergelijke feiten én op de risico’s die ze nemen rond de ontwikkeling van hun kind.”

Woordvoerster José van der Schoor van patiëntenvereniging voor vruchtbaarheidsproblematiek Freya zegt hetzelfde in reactie op de berichtgeving rond Growing Generations. „Het gebeurt wel eens dat mensen ons bellen en gewoon zeggen: Ik zoek een draagmoeder, helpen jullie daarbij? Ik vrees dat een deel de realiteit uit het oog verliest, zonder het zelf te zien. Als je er al voor in aanmerking komt en als al een draagmoeder vindt, sta je in Nederland nog maar aan het begin. De draagouders moeten het kind na de geboorte afstaan, de wensouders moeten een adoptieprocedure starten. Dat zou bij het grote publiek veel meer bekend moeten zijn.”

Het past een beetje bij deze tijd om te denken dat alles te koop is, verzucht Van der Schoor. „Een kind is geen handelswaar, maar als mensen dat niet inzien kun je er helaas weinig aan doen.”