Lekkend grondwater bevroor op de Utrechtsebaan in Den Haag, waardoor vrijwel de hele dag rijbanen waren afgesloten. Ook de hoofdbaan van de Drechttunnel bij Dordrecht moest in de richting Rotterdam worden afgesloten door ijsvorming. De afsluitingen leidden tot lange files op de wegen.

De ogen van sportief Nederland waren na een paar dagen vrieskou gericht op het natuurijs. Op het IJsselmeer, aan de Friese kant net onder de Afsluitdijk, waagden de eerste schaatsers zich op het ijs. De Stichting Veilig Natuurijs waarschuwde dinsdag voor een al te groot enthousiasme. „Te veel mensen nemen nog te veel risico’s op ijs dat nog lang niet dik genoeg is”, aldus voorzitter T. Heuzen.

De krachtige oostenwind maakt het ijs bovendien onbetrouwbaar. De wind maakt het ijs op veel plekken flinterdun en het zit vol hobbels en ribbels. Bovendien zijn er veel wakken, waarschuwde weerman Piet Paulusma. Het ijs van kunstmatige schaatsbanen is wel goed. „Stilstaand, ondiep water koelt sneller af.”

De Koninklijke Nederlandsche Schaatsersbond Bond KNSB is blij met de kou, omdat daardoor de kans klein is dat schaatsclubs een beroep doen op het dooifonds van de bond. Het fonds is bedoeld om natuurijsclubs in Nederland door zachte winters heen te helpen en werd een jaar geleden ingesteld.

Het ijs is overigens nog niet dik genoeg voor georganiseerde toertochten. Nog geen enkele ijsclub heeft voor de eerstkomende dagen bij de KNSB een tocht aangemeld. „Het ijs is niet voor 100 procent betrouwbaar. Het is heel verstandig wat verenigingen doen”, vindt J. Wansinck, voorzitter van de sectie toerschaatsen.

De straffe wind en de relatief hoge watertemperatuur spelen de organisaties parten. Het ijs op plassen en meren groeit dan maar langzaam aan. „Op sommige plassen ligt nog helemaal geen ijs, op andere ligt pas een laagje van één nacht vorst”, zegt Wansinck.

Ook voor het weekeinde ziet hij het somber in. „Ik hoop dat Nederland niet massaal de schaatsen onderbindt, want het is echt te gevaarlijk. Op boerensloten en vaarten kan wel geschaatst worden, maar het ijs op de grote open stukken is nog veel te onbetrouwbaar om duizenden mensen te dragen.” De KNSB hanteert als uitgangspunt dat er minimaal 10 centimeter ijs moet liggen op het hele traject van een toertocht.

Staatssecretaris Ross van Volksgezondheid verzekerde dinsdagdat de kou geen slachtoffers hoeft te vragen. „Niemand mag doodvriezen in Nederland”, stelde Ross, die nog geen hulpvragen van gemeenten heeft gehad omdat het hun niet lukt bedden te regelen voor dak- en thuislozen. De staatssecretaris wil onderzoek laten doen naar structurele oplossingen voor dak- en thuislozen.

Het winterweer heeft ook gevolgen voor de prijs van verse groentes. Vooral voor spruiten, prei en boerenkool moet de consument meer betalen als het vriesweer lang aanhoudt, verwacht het veilingconglomeraat The Greenery. „Het aanbod gaat omlaag, omdat de groentes niet van het land gehaald kunnen worden”, stelt een woordvoerder.

Niet alleen in Nederland liet de vrieskou zich voelen. In de Harz in Duitsland daalde de temperatuur tot min 17,5 graden, een nieuw record. Een snijdende wind vanaf de Russische steppen deed de gevoelstemperatuur in veel gebieden uitkomen op min 25.

Siberië verheugde zich juist in oplopende temperaturen. Na dagenlange extreme kou steeg het kwik van bijna 60 graden onder nul naar ’slechts’ min 43 graden.