NATIONALISATIE: Het was het eerste middel dat de bewindsman in dit verband toepaste. Het betreft tevens de meest verstrekkende ingreep die denkbaar is. Bij een nationalisatie koopt de staat een onderneming, wordt eigenaar ervan en draait daarmee op voor alle risico’s. De staat van een fatsoenlijk, hoogontwikkeld land gaat niet failliet, luidt de gedachte, en dus lijkt met die ultieme maatregel de continuïteit van het betrokken bedrijf verzekerd. Snel nadat half september met de ondergang van Lehman Brothers in de VS de bankencrisis in alle hevigheid losbarstte, raakte Fortis in ernstige moeilijkheden. In eerste instantie besloot Den Haag voor 4 miljard euro 49 procent van de aandelen van de Nederlandse poot van deze multinational te verwerven. Dat bleek niet toereikend om een enorme uittocht van particuliere spaarders, zakelijke klanten en beleggers af te wenden. Enkele dagen later, op 3 oktober, volgde daarom de volledige inlijving, inclusief het eerder door Fortis overgenomen ABN AMRO. Met de aanvullende deal was 12,8 miljard gemoeid. Dat bracht de kosten van de totale transactie op 16,8 miljard euro.SPAARGARANTIE: Vertrouwen vervult een sleutelfunctie binnen de financiële wereld. Als mensen menen dat hun tegoeden niet langer veilig zijn en als zij die daarom massaal terugtrekken, beschikt een bank op zeker moment over te weinig liquiditeiten om aan zijn verplichtingen te kunnen voldoen. Een run op spaargeld dient dus te allen tijde te worden voorkomen. Tegen die achtergrond werd de garantieregeling voor spaarders verruimd. Voorheen waren per persoon via de schatkist de eerste 20.000 euro en 90 procent van de volgende 20.000 gewaarborgd. Sinds de aanpassing kan iedere burger bij elke bank veilig 100.000 euro parkeren. Binnen de EU is vorig najaar een ondergrens van 50.000 euro afgesproken, maar een lidstaat mag ook voor het dubbele bedrag kiezen.

KAPITAALINJECTIE: Het kabinet houdt 20 miljard euro achter de hand voor kapitaalinjecties. Financiële spelers waarvan het vermogen in verhouding tot hun uitzettingen te sterk is uitgehold, hebben de mogelijkheid met middelen uit deze pot hun balanspositie te verbeteren. Drie concerns maakten tot dusver gebruik van deze faciliteit. Achtereenvolgens ontving ING 10 miljard euro, Aegon 3 miljard en SNS Reaal 750 miljoen.

GARANTIE OP LENINGEN: Verder is de regering bereid voor 200 miljard euro garanties te verstrekken op schuldpapier in het professionele circuit. Een bank die wil lenen van een andere bank of van bijvoorbeeld een pensioenfonds vraagt in dit geval de overheid om de tegenpartij te beloven dat die zijn geld te zijner tijd hoe dan ook terugkrijgt. Dat moet de animo bevorderen om elkaar te financieren. Vooralsnog loopt het bepaald niet storm, misschien omdat instellingen vrezen voor een imago dat wie deze regeling nodig heeft, er blijkbaar niet zo goed voorstaat. Alleen NIBC, Leaseplan, dat als autoleasebedrijf over een bankvergunning beschikt, en SNS Reaal deden er een beroep op. Inmiddels zegden vorige maand alle banken wel toe open te staan voor deelname.

OVERNAME KREDIETRISICO: Recent kwam Bos bij een tweede steunoperatie voor ING op de proppen met een overname van de risico’s op probleemkredieten. De staat stelde zich via een ingewikkelde constructie voor 80 procent garant voor de rente- en aflossingsbetalingen op een pakket hypotheken die uitstaan op de ingezakte Amerikaanse woningmarkt en die in de boeken zijn gewaardeerd op 28 miljard euro. Deze opzet doet denken aan het idee van een ”bad bank” of ”rommelbank”, waarbij ”giftige” bezittingen, een aanduiding voor vorderingen met een grote kans op wanbetaling, worden ondergebracht in een aparte eenheid waarvan de overheid de risico’s voor haar rekening neemt. De banken kunnen dan met een opgeschoonde balans verder.